İmdat TÜRKAY/Gelir İdaresi Grup Başkanı
Özet: 2025 yılında tek veya birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretliler, yıllık olarak belirlenen beyanname verme sınırlarının aşılması durumunda; yurtiçinden ve yurtdışından tevkifatsız ücret geliri elde eden ücretliler ise asgari ücretin vergi matrahını aşan ücret geliri elde etmesi halinde yıllık beyanname vereceklerdir.
Anahtar kelimeler: Ücret, işveren, tek işveren, birden fazla işveren, tevkifatlı/tevkifatsız ücret geliri, ücretin yıllık beyan sınırı.
2025 yılının sonuna yaklaştığımız bu günlerde, yıl içinde ücret, kira, kar payı ve değer artışı gibi kazanç elde edenler tarafından yıllık beyanname verilip verilmeyeceğine ilişkin hesaplamalar yapılmaya başlanmış bulunmaktadır.
Yine yıllık beyanname verilecek gelirlerden indirim konusu yapılabilen bazı indirimler için belge alma ve hesaplama yapılması da gerekmektedir. 2025 yılında gelir sahibinin kendisi, eşi ve küçük çocukları için yapmış olduğu eğitim ve sağlık harcamaları, hayat/şahıs sigorta prim ödemeleri, engellilik indirimi ile bağış ve yardımlar gibi giderlere ilişkin belge ve bilgilerinde netleştirilmesi gerekmektedir.
Bu nedenlerle, bu çalışmamızda, 2025 yılında tek veya birden fazla işverenden elde edilen tevkifatlı ve tavkifatsız ücret gelirlerinin hangi durumlarda yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerektiğini özet olarak inceleyeceğiz.
Bilindiği üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununa göre yedi gelir unsurundan biri olan ücret; işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve hizmet karşılığının mal olarak verilmesi dahil ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen konut, araç gibi menfaatlerdir.
İşverenler tarafından çalışanlara ödenen ücretin; ödenek, tazminat, kasa tazminatı (mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında ödenmiş olması veya bir ortaklık ilişkisi niteliğinde olmamak şartı ile kazancın belli bir yüzdesi şeklinde tayin edilmiş bulunması ücretin niteliğini değiştirmez.
Ücret gelirleri genel olarak işverenler tarafından tevkif suretiyle vergilendirilmekte olup vergi, gelirin safi tutarı üzerinden alınmaktadır. Ücret üzerinden yapılan gelir vergisi kesintileri, işverenler tarafından muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile beyan edilmek suretiyle ödenmektedir. Ancak tevkif suretiyle vergilendirilmemiş ücret gelirleri ise asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşması durumunda yıllık beyannameyle beyan edilmektedir.
Tek veya birden fazla işverenden tevkif yoluyla vergilendirilmiş ücret gelirleri de belirlenen beyanname verme sınırlarının aşılması durumunda yıllık beyanname ile beyan edilmektedir. Bu durumda yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler hesaplanan vergiden mahsup edilmektedir.
2025 yılında tek işverenden elde edilen 4.300.000 TL'ye kadar kesintiye tabi olan ücret gelirleri için yıllık beyanname verilmesine gerek yoktur. Ancak, 2025 yılında toplam 4.300.000 TL ve üzerinde tek işverenden kesintiye tabi olan ücret elde edildiğinde ise yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Örneğin 2025 yılında, tek işverenden kesintiye tabi aylık 360.000 TL’den yıllık 4.320.000 TL ücret geliri elde edilmesi halinde yıllık beyan sınırı aşıldığı için yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir.
Şimdi, hangi durumlarda ücret gelirinin tek işverenden elde edilmiş sayılacağına bakalım. Buna göre;
halinde tek işverenden ücret geliri elde edilmiş sayılacaktır.
Birden fazla işverenden ücret geliri elde edilmesi halinde ise yıllık beyan konusunda biraz farklılık bulunmaktadır. Birden fazla işverenden kesintiye tabi olan ücret geliri elde edilmesi halinde, birden sonraki işverenden alınan ücretlerin toplamı 2025 yılı için 330.000 TL’yi aşarsa ücret gelirlerinin tamamının beyan edilmesi gerekmektedir.
Ancak burada bir ince ayrıntı bulunmaktadır, o da birden fazla işverenden kesinti yoluyla vergilendirilmiş ücret geliri elde eden ücretlilerden, birinci işverenden sonraki ücret tutarı 2025 yılı için 330.000 TL’yi aşmamakla birlikte birinci işverenden aldıkları ücret geliri dahil olmak üzere alınan ücretlerin toplamı 2025 yılında 4.300.000 TL’yi aşıyor ise yine yıllık beyanname verilecektir.
Örnek vermek gerekirse, 2025 yılında ücretli iki ayrı işverenden kesintiye tabi 1.200.000 TL ve 350.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden alınan 1.200.000 TL hariç, ikinci işverenden alınan 350.000 TL, 330.000 TL’lik yıllık beyan sınırını aştığı için birinci işverenden alınan ücret dahil toplam 1.550.000 TL ücret gelirinin tamamı beyan edilecektir.
Bir başka örnek verecek olursak; ücretli, 2025 yılında iki ayrı işverenden kesintiye tabi olacak 4.200.000 TL ve 200.000 TL ücret geliri elde etmiştir. Birinci işverenden alınan 4.200.000 TL hariç, ikinci işverenden alınan 200.000 TL, 330.000 TL’lik beyan sınırını aşmamakla birlikte, birinci işverenden alınan ücret de dahil olmak üzere toplam ücret tutarı olan 4.400.000 TL, 4.300.000 TL’lik yıllık beyan sınırını aştığı için ücret gelirlerinin tamamı beyan edilecektir.
Şimdi, hangi durumlarda ücret gelirinin birden fazla işverenden elde edilmiş sayılacağına bakalım. Buna göre;
birden fazla işverenden elde edilmiş sayılacaktır.
Birden fazla işverenden ücret alınması halinde, birinci işverenden alınan ücretin hangisi olacağı ücretli tarafından serbestçe belirlenecektir. Yani ücretli ücret tutarına bakmadan istediği işvereni birinci işveren olarak kendisi belirleyecektir. Ancak, uygulamada ücretliler en yüksek ücret aldığı işvereni birinci işveren olarak seçmektedir.
Peki, yıllık beyan sınırının tespitinde dikkate alınan ücret tutarı nasıl hesaplanacaktır? Gelir Vergisi Kanununun 86 ncı maddesine göre ücret gelirinin beyan sınırını aşıp aşmadığının tespitinde; gayrisafi ücret tutarından GVK’nın 63. maddesinde yer alan indirimler yapıldıktan sonra bulunan gerçek safi tutar üzerinden, yine GVK’nın 31. maddesinde yer alan engellilik indiriminin düşülmesi sonrasında bulunan vergi matrahının dikkate alınması gerekmektedir.
Yıllık beyan sınırının hesaplanmasında dikkate alınacak olan ücret tutarı (tek işverende 4,3 milyon, birden fazla işverende 330 bin lira), işveren tarafından sağlanan tüm parasal ve ayni menfaatler toplamından; emekli aidatı ve sosyal sigorta primleri, sosyal güvenlik destekleme primi, işsizlik sigortası primi, hayat/şahıs sigorta primleri, OYAK ve benzeri kamu kurumlarınca yapılan yasal kesintiler, işçi ve memur sendikalarına ödenen aidatlar ile engellilik indirimi tutarları indirildikten sonra kalan safi ücret tutarı olacaktır.
Yani, yıllık beyan sınırının tespitinde, gayrisafi ücret tutarından indirimler yapıldıktan sonra bulunan vergi matrahının dikkate alınması gerekmektedir.
Ayrıca, 2025 yılında elde edilen tevkifata tabi ücret geliri için yıllık beyanname verilmesi durumunda, yıl içinde kesinti yoluyla ödenen vergiler, beyannamede hesaplanan vergiden düşülecektir. Yıllık beyannamede mahsubu mümkün olmayan vergiler ise ücretliye iade edilecektir.
Diğer yandan, işverenler tarafından ücretlilere yurtiçinden veya yurtdışından ödenen ücret tutarı bazen tevkifata tabi tutulmadan ödenmektedir. Çünkü her işveren 193 sayılı GVK’nın 94. Maddesinde sayılanlar arasında yer almamakta ve ücret ödemelerinde tevkifat yapma yükümlülükleri bulunmamaktadır. Tevkifatsız olarak elde edilen ücret gelirinin GVK’nın 95/1. Maddesine göre yıllık beyanname ile beyanı gerekmektedir.
Ancak, 2025 yılında tevkifatsız ücret geliri elde eden ücretliler, elde ettikleri bu ücretin tamamı için yıllık beyanname vermeyeceklerdir. Tevkifatsız ücret geliri belli bir tutarı aşıyorsa beyan edilecektir. Buna göre, 2025 yılında elde edilen kesintiye tabi olmayan ücret gelirinin safi tutarı, 2025 yılında asgari ücretin yıllık gelir vergisi matrahını aşması halinde beyan edilmesi gerekmektedir.
Bu durumda, yurtiçinden ve yurtdışından tevkif suretiyle vergilendirilmemiş olup istisna kapsamında olmayan ve 2025 yılı asgari ücretin vergi matrahı olan 265.256,04 TL’yi aşan ücret gelirleri için yıllık beyanname verilecektir. Çünkü asgari ücret istisnası nasıl ki yıl içinde tevkif suretiyle vergilendirilen tüm ücretlere uygulanıyorsa, tevkifata tabi tutulmayan ücret geliri sahiplerinin de asgari ücret istisnasından yararlanması gerekmektedir. Ücretli, tevkifatsız ücret gelirinin yıllık beyanında, asgari ücret istisnasından beyanname üzerinde yararlanacaktır.
GVK’nın 23/14. Maddesinde olduğu gibi istisna kapsamında olan tevkifatsız ücret geliri için şartlar sağlanıyor ise yıllık beyanname verilmeyecektir.
GVK’nın 86/2. Maddesine göre, dar mükellef gerçek kişiler tarafından, tamamı Türkiye'de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan ücret gelirleri için yıllık beyanname vermeyecekler ve diğer gelirleri için beyanname vermeleri halinde de bu gelirlerini beyannameye dahil etmeyeceklerdir.
2025 yılına ait ücret geliri için yıllık beyanname vermesi gereken ücretlinin, yıllık beyannameyi Mart/2026’da vermeleri gerekmektedir. Ücret geliri için yıllık beyanname vermesi gereken ücretliler, Gelir İdaresinin Dijital Vergi Dairesinde yer alan Hazır Beyan Sistemi üzerinden yıllık beyannameyi verebileceklerdir.
2025 yılında ücret geliri elde eden kişilerin, ücret gelirinin yıllık beyanı konusunda tereddüt ettikleri konularda Gelir İdaresinin Vergi İletişim Merkezini (189) aramaları ya da gib.gov.tr’de yer alan “Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberine” bakmalarında fayda vardır.
Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen ücret gelirinin, beyan döneminden sonra yapılacak vergi denetimleri ve çapraz kontroller sonucu tespit edilmesi durumunda, zamanında ödenmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak tahsil edilecektir.
Bu nedenle, 2025 yılında ücret geliri elde eden kişilerin yıllık beyanname vermeleri gerekiyor ise beyanlarını doğru yapmaları ve yıllık beyannamede indirim konusu yapacakları harcamaları ise doğru hesaplamaları gerekmektedir.
*Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez.
KAYNAKÇA