Makaleler

2023 YILINDA KİRA GELİRİ/DEĞER ARTIŞ KAZANCI OLANLAR YILLIK BEYANNAME VERMEYİ UNUTMAYIN! YOKSA RADARA YAKALANABİLİRSİNİZ!

28.01.2024

İmdat TÜRKAY/Gelir İdaresi Grup Başkanı

 

Özet: 2023 yılında gayrimenkulünü mesken veya işyeri olarak kiraya verenler ile gayrimenkul satışından dolayı değer artış kazancı elde eden kişilerin elde ettiği kazanç ve iratlar, istisna ve beyanname verme sınırlarını aşıyorsa mutlaka Mart/2024 ayında yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekiyor. Kişiler, değer artış kazancı ve kira gelirine ilişkin yıllık beyannameyi, Gelir İdaresinin hazırlamış olduğu Dijital Vergi Dairesi üzerindeki Hazır Beyan Sistemi üzerinden kolay ve güvenli bir şekilde verebilirler.

Anahtar kelimeler: Kira geliri, değer artış kazancı, mesken istisnası, değer artış kazancı istisnası, yıllık beyanname, Dijital Vergi Dairesi/Hazır Beyan Sistemi.

1. Vergi Geleceğimizdir

Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de vergi yılın tüm aylarında gündemde olmakla beraber özellikle gerçek kişiler ve kurumların beyan dönemi olan mart ve nisan aylarında ayrı bir gündem oluşturmaktadır. Örneğin İngiltere’de beyan döneminde İngiltere Gelir ve Gümrük İdaresi (HMRC) kamuoyunu bazen sadece “tax” kelimesi ile uyarmaktadır. Türk Gelir İdaresi de “Vergi geleceğimizdir” sloganı ile beyan döneminde davranışsal yaklaşımları da kullanarak (Rehber, broşür, SMS, sosyal medya, kamu spotu, afiş vb.) toplumu bilgilendirme çalışmaları yapmaktadır.

Evet, gerçek kişilerin elde ettiği gelirlerin beyanının yapılacağı mart ayı yaklaştı. Bir beyan dönemi daha gelirken; gelir sahiplerinin kafasında gelirin tespiti, istisna tutarları, indirilecek giderlerin hesaplanması gibi birçok konu var. Ancak, artık beyanname vermek çok kolay özellikle dört gelir unsuru olan kira, ücret, menkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve iratlar için yıllık beyannameyi Gelir İdaresi hazırlıyor ve mükelleflerin onayına sunuyor.

2023 yılında gerçek kişilerin elde ettiği gelirler, şartlar sağlanıyorsa mutlaka yıllık gelir vergisi beyannamesi ile Mart/2024 ayında beyan edilmesi gerekiyor. Gelir İdaresinin Aralık/2023 verilerine göre, gelir vergisinden faal mükellef olanların sayısı 2.478.134 kişidir. Bu sayıya gayrimenkul sermaye iradından dolayı faal mükellef olanların sayısı olan 2.266.450 kişiyi de eklediğimizde, toplam yıllık beyanname veren gerçek kişi mükellef sayısı 4.744.584 olmaktadır. Bilindiği üzere, sayıları 833.417 olan basit usulde vergilendirilen gelir vergisi mükellefleri, gelir vergisinden istisna edildiğinden yıllık gelir vergisi beyannamesi vermemektedirler (https://www.gib.gov.tr/sites/default/files/fileadmin/user_upload/VI/20231.htm).

Ticari, zirai ve mesleki kazanç sahipleri kazanç elde etmemiş olsalar da mutlaka yıllık beyanname vermek durumundadır. Zira bu üç gelir unsurunu elde edenlerin bir meslek mensubuna vergisel işlemlerini yaptırdıkları için bu mükellefler adına serbest muhasebeci mali müşavirler tarafından vergisel ödevleri yerine getirilmektedir.

Ancak, gelir vergisi kanununda yer alan dört gelir unsuru olan kira geliri, ücret geliri, menkul sermaye iradı, değer artış kazancı ve arızi kazanç elde edenlerin meslek mensubu ile sözleşme imzalama zorunluluğu yoktur. Bu dört gelir unsurunu elde edenler kendileri elde ettikleri gelir tutarını hesaplayıp, istisna tutarını da dikkate alarak yıllık beyanname verilmesi gerekiyorsa kendileri beyanname vereceklerdir.

Gelir İdaresi bu dört gelir unsurunu elde edenler için çeşitli kurum ve kuruluşlardan aldığı veriler ile Hazır Beyan Sistemi üzerinde gelir sahiplerinin beyannamesini hazırlamakta ve kişiler bu sisteme girmek suretiyle kendileri için hazırlanan beyannameyi uygun görürseler onaylamak suretiyle beyanname verilmiş olmaktadır. Kişiler bu sistem üzerinde hazırlanmış olan beyannamede her türlü değişikliği yapma imkanına da sahiptirler.

2. Gayrimenkulün Kiralanması ve Satışından Elde Edilen Gelirin Beyanı Çok Önemli

Bu yıl gayrimenkullerini yani mesken ve işyerlerini kiraya verenlerin kira gelirlerini beyan etmesi kamuoyunda çok daha dikkat çekici bir hal almıştır. Gelir İdaresinin Aralık/2023 verilerine göre, gayrimenkul sermaye iradından dolayı faal mükellef olanların sayısı 2.266.450 kişidir. Tabi bu sayıya 2023 yılında ilk defa gayrimenkul sahibi olup kira geliri elde edenler dahil değildir. Aynı şekilde gayrimenkul alım ve satımı sonucunda elde edilen değer artış kazancının beyanı da bu yıl çok daha önemli hale gelmiştir.

Bunun sebebi, özellikle 2023 yılında gayrimenkul kiralarının ve gayrimenkul değerlerinin çok yüksek oranlarda artmış olmasıdır. Örneğin, normalinde beş bin lira kiraya verilen bir daire on bin-yirmi bin lira aralığında kiralanmış, normalinde otuz bin lira olan bir işyeri altmış bin-doksan bin lira aralığında kiraya verilebilmiştir. Yine gayrimenkul alım satımında normalinde bir milyon olan daireler beş milyon lira olmuş, üç milyon lira olan daireler ise on milyon civarına satılabilmiştir. Dolayısıyla, 2023 yılında mesken ve işyeri kira geliri elde edenler ile 2023 yılında gayrimenkul alım satımı yapılması sonucu değer artış kazancı elde eden kişilerin bu yıl söz konusu gelirleri için şartları taşıyorlarsa Mart/2024 ayında beyanname vermeleri çok daha önemli hale gelmiştir.

Çünkü elde edilen bu yüksek kira gelirlerinin ve değer artış kazancının doğru bir şekilde beyan edilip edilmeyeceği Gelir İdaresi tarafından da yakın takip edilmektedir. Kira geliri elde etmesine rağmen vergi beyanlarına yansıtmayan mükellefler, yapılan denetim çalışmaları kapsamında başta banka ve tapu kayıtları olmak üzere diğer kamu kurum ve kuruluşlardan elde edilen verilerden yapılan kontrollerle tespit edilerek, vergi beyanında bulunmaları sağlanmaktadır.

Son yıllarda yaşanan fahiş kira artışlarının engellenmesi amacıyla ilgili Bakanlıklar tarafından çeşitli önlemler devreye alınmakla birlikte, elde edilen kira gelirlerinin doğru bir şekilde vergi beyanlarına yansıtılıp yansıtılmadığı da Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından takip edilmektedir.

Kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında kira geliri elde edipte beyan etmeyen kişilerin tespit edilmesi ve kayıt altına alınıp beyanname vermelerinin sağlanması son derece önemlidir. Yine gayrimenkul alım ve satımı sonucunda elde edilen değer artış kazancının kayıt altına alınmadan haksız yere vergisinin ödenmeden gelir elde edilmesi çok daha düşük geliri olan çalışanların maaşından vergi kesintisi yapılırken, özellikle 2023 yılında büyük oranlarda kazanç sağlayan bu kişilerin mutlaka yıllık beyanname vermesi gerekmektedir.

Kişilerin, Gelir İdaresinin uygulamaya aldığı Dijital Vergi Dairesi üzerinden Hazır Beyan Sistemine girmek suretiyle 2023 yılı kira gelirlerini ve değer artış kazançlarını internet ortamında 7/24 kolayca beyan etmeleri mümkün bulunmaktadır.

Kira gelirlerinin beyanı konusunda Hazine ve Maliye Bakanı Sayın Mehmet Şimşek, 20.01.2024 tarihinde Anadolu Ajansına yaptığı açıklamada; "Tapu ve nüfus verilerinin incelenmesi sonucunda, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konut analiz ediliyor; kiralık olarak tespit edilen adreslerde fiili tespitler yapılacak." demiştir. Sayın Bakan, kira gelirlerinin vergi dışı bırakılmasının önüne geçilmesi amacıyla Bakanlık olarak çalışma yürüttüklerini ifade etmiştir. Sayın Bakan açıklamasında;

  • Gelir İdaresi Başkanlığının, vergide gönüllü uyumu artırma çalışmalarına devam ettiğini ve kayıtlı mükelleflere verdiği hizmetlerin yanı sıra kayıt dışı ekonomiyle mücadele anlamında da denetim çalışmalarını aralıksız sürdürdüğünü,
  • Kira gelirlerinin beyanname döneminin yaklaştığına işaret ederek, bu yılın mart ayında kira gelirlerinin doğru beyan edilmesini sağlamak amacıyla gayrimenkul sahiplerinin kira gelirleri mercek altına alındığını,
  • Başta banka ve tapu kayıtları olmak üzere diğer kamu kurum ve kuruluşlarından elde edilen veriler sonucu yapılan kontrollerle, beyanname vermesi gereken mükelleflerin tespit edilerek vergi beyanında bulunmalarının sağlandığını,
  • Vergi uyumunu artırmak amacıyla yasal işlemlerden önce mükelleflere kısa mesaj yoluyla hatırlatmalar yapıldığını belirterek, "Bu kapsamda 200 bin mükellefe kısa mesaj gönderildiğini ve bu hatırlatmalara rağmen geri dönüş sağlamayan mükellefler izaha ve gönüllü uyuma davet edildiğini,
  • Bu çalışmaların da katkısıyla 2023 yılında kira gelirlerine ilişkin 1 milyon 719 bin 315 beyanname alındığını,
  • Kira gelirlerine yönelik çalışmaların bu yıl daha da geliştirilerek devam ettiğine dikkati çekerek, Gelir İdaresinin, kira gelirlerinin mart ayındaki beyanından önce gayrimenkul sahiplerinin kira gelirlerinin doğru beyan edilmesini sağlamaya yönelik çalışmalarına, Türkiye İstatistik Kurumunun yayınladığı istatistikleri de dahil etti. Tapu ve nüfus verilerinin incelenmesi sonucunda, kira geliri elde edebilme potansiyeline sahip yaklaşık 4,5 milyon konut analiz ediliyor; kiralık olarak kullanıldığı tespit edilen adreslerde fiili tespitler yapılacak. Bu tespitlerde kiracılardan edinilen bilgiler, elektronik ortamda tutulacak bir tutanakla doğrudan Gelir İdaresi Başkanlığının sistemlerine aktarılacak; bu bilgiler, banka hesap verileri ve vergi beyanlarıyla karşılaştırılarak gerekli kontrollerin gerçekleştirildiğini,
  • Beyan dönemi öncesi hatırlatmalar devam ederken, beyannamelerinde uyumsuzluk olan ve hiç beyanname vermeyen mükelleflere yönelik yasal işlemlerin başlatılacağını,
  • Kira gelirlerine ilişkin beyannamelerin, vergi dairesine gitmeden elektronik ortamda Hazır Beyan Sistemi kullanılarak verilebildiğini anımsatarak, 2022 yılı gelirlerine ilişkin, 2023 yılında 1 milyon 578 bin 932 mükellefin Hazır Beyan Sistemi'ni kullandığını,
  • Mükelleflerimizi bu kolaylıklardan yararlanarak gerçek kira bedellerini mart ayında beyan etmeye davet ediyoruz. Kayıt dışı ekonomiyle mücadele kapsamında 2024 yılında yapılacak çalışmaların bir parçası olan kira denetimleri kapsamlı ve tüm ülke çapında yürütülecek. Amacımız, vatandaşlarımızın da katkısıyla gerçek kira gelirlerinin öğrenilmesidir. Bu nedenle vatandaşlarımızın yapılan denetimlere gerekli desteğini beklediklerini,

ifade etmiştir. (https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/hazine-ve-maliye-bakanligi-kira-gelirini-beyan-etmeyenleri-mercek-altina-aldi/3114129)

 

3. 2023 Yılında Mesken/İşyeri Kira Geliri Elde Edenlerden Kimler Beyanname Verecek?

Kişiler, sahip oldukları konut, işyeri, arsa, arazi, motorlu araç ve hakların kiraya verilmesi sonucu elde edilen gelirler kira geliridir. Kişilerin sahip olduğu mal ve hakları kiraya vermesi karşılığında elde ettiği kira geliri belirli koşullarda yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilmesi gerekmektedir.

Konut kira gelirinde yıllık olarak belirlenen istisna tutarının altında kalan kira gelirleri için yıllık beyanname verilmez.  2023 yılı için mesken istisna tutarı 21.000 TL olup bu tutarın altında kalan mesken kira gelirleri için yıllık beyanname verilmeyecektir. Buna göre örneğin 2023 yılında kirada meskeni olan bir kişi aylık 1.750 TL kira geliri elde ettiyse, yıllık (12X1.750) 21.000 TL kira geliri olacak ve 2023 yılı mesken istisna tutarı olan 21.000 TL’yi aşmadığından beyan edilmeyecektir. 2024 yılında mesken kira gelirlerine uygulanacak mesken istisna tutarı ise 33.000 TL olmuştur. Bu durumda, 2023 yılı içerisinde toplam konut kira geliri 21.000 TL üzeri olanlar beyanname vermek zorundadırlar. Mesken istisnası uygulaması sadece konut olarak kiraya verilen gayrimenkullerden elde edilen gelirler için söz konusudur. Bir mükellefin birden fazla konuttan kira geliri elde etmesi halinde istisna, kira gelirleri toplamına bir defa uygulanacaktır.

2023 yılı içerisinde kesintiye tabi olan brüt tutarı 150.000 TL üzeri (2024 yılı için 230.000 TL)  işyeri kira gelirlerinin beyan edilmesi gerekmektedir. 2023 yılı içerisinde kesintiye ve istisnaya tabi olmayan 8.400 TL üzeri (2024 yılı için 13.000 TL) işyeri kira gelirlerinin ise beyan edilmesi gerekmektedir.

Dar mükellefler, tamamı Türkiye’de kesintiye tabi olan kira gelirleri için yıllık beyanname vermezler, ancak beyana tabi konut kira gelirinde 2023 yılı için 21.000 TL’lik istisna tutarını aşanlar ile istisna ve kesintiye tabi olmayan kira gelirleri elde edenler yıllık beyanname vereceklerdir.

Mükelleflerin, 2023 dönemine ait beyana tabi kira gelirleri için beyannamelerini 1 Mart-1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 hafta sonuna geldiği için) tarihleri arasında vermeleri gerekmektedir. Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen kira gelirlerinin, yapılacak vergi denetimleri ve çapraz kontroller sonucu tespit edilmesi durumunda, mükellefler istisna avantajından faydalanamayacağı gibi zamanında tahsil edilmeyen vergileri gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak ödemek zorunda kalacaktır.

Özetlemek gerekirse; sadece konut kira geliri elde edenler, gelirinin 2023 yılı için istisna tutarı olan 21.000 TL’yi aşması halinde yıllık gelir vergisi beyannamesi vereceklerdir. 2023 yılı içerisinde 21.000 TL ve altında konut kira geliri elde edenler yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyeceklerdir. Vergi kesintisine tabi işyeri kira gelirleri elde edenler, gelirlerinin brüt tutarı 2023 yılı için beyanname verme sınırı olan 150.000 TL’yi aşması halinde beyanname verirler. Vergi kesintisine tabi olmayan işyerlerinden kira geliri elde edenler ise 2023 yılı için beyanname verme sınırı olan 8.400 TL’yi aşması halinde beyanname verirler.

İşyeriyle birlikte konut kira geliri de elde edilmesi halinde; konut kira gelirinden 21.000 TL istisna tutarı düşüldükten sonraki kalan tutar ile işyeri kira geliri toplamının brüt tutarının 150.000 TL’yi aşması halinde mükellefler hem işyeri hem de konut kira gelirini beyan etmek zorundadır. Konut kira geliri eğer 21.000 TL’nin altında ise toplamaya dahil edilmeyecektir.

Konut ve işyeri kira gelirinin birlikte elde edilip beyan edilmesi halinde, sadece konut kira gelirine istisna uygulanır. İşyeri kira gelirine istisna uygulanmaz. Bir konuta hisseli olarak sahip olunması halinde, her ortağın sadece kendi hissesine karşılık gelen kira gelirlerini beyan etmesi gerekmektedir. Kira gelirinin hisseye düşen kısmı, ilgili yıl için belirlenen istisna tutarının üzerinde ise yıllık gelir vergisi geliri beyannamesi verilmelidir. Mesken istisnası her bir mükellefin gelirine uygulandığından, kira geliri elde edenler verecekleri beyannamede istisnayı ayrı ayrı düşebilirler.

Örneğin evli bir çiftin %50 hisseli bir meskene sahip olması ve kiraya vermesi durumunda 2023 yılında aylık 20.000 TL’den yıllık 240.000 TL kira geliri elde etmeleri durumunda, her iki eşte hisselerine isabet eden 120.000 TL kira gelirini beyan edecek ve her iki eşte 21.000 TL’lik mesken istisnasından ayrı ayrı yararlanacaktır. Vergi kesintisine tabi işyeri kira gelirleri elde eden hissedarların da kendi hissesine karşılık gelen gelirlerinin brüt tutarı 2023 yılı için beyanname verme sınırı olan 150.000 TL’yi aşması halinde beyanname vermesi gerekir.

4. 2023 Yılında Gayrimenkul Satıp Değer Artış Kazancı Elde Edenlerden Kimler Beyanname Verecek?

Gelir Vergisi Kanunundaki yedi gelir unsurundan biri olan diğer kazanç ve iratlar; belirli kaynaklara bağlanması mümkün olmayan, belirli dönemlerde (periyodik olarak) meydana gelmeyen, devamlı değil arızi olan ve çoğu zaman bir teşebbüs sonucu olmaksızın, kişilerin bazı mal varlıklarında kendiliğinden meydana gelen kazanç ve iratlardır.

Diğer kazanç ve irat elde edenlerin beyanı gereken gelirlerinin olması durumunda yıllık gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekir. Dar mükellefiyete tabi olanların ise yıllık beyanname ile bildirmeye mecbur olmadıkları kazanç ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olan diğer kazanç ve iratlar münferit beyanname ile beyan etmeleri gerekmektedir.

Diğer kazanç ve iratlar;  değer artışı kazançları ve arızi kazançlar olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır.

Arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tarlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı, voli mahalleri ve dalyanlar, gayrimenkul olarak tescil edilen haklar, gemi ve gemi payları ile motorlu yükleme ve tahliye araçları ile gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkullerin elde edildiği tarihten başlayarak 5 yıl içinde elden çıkarılması değer artışı kazancıdır. Ancak, miras yoluyla veya bedelsiz sahip olunan gayrimenkuller elde edildiği tarihten itibaren 5 yıl içinde satılsa bile değer artışı kazancının konusuna girmez ve beyanname verilmez.

Örneğin, kişinin 10/10/2022 tarihinde 2.000.000 TL’ye satın almış olduğu gayrimenkulü, 13/11/2023 tarihinde 6.000.000 TL’ye satması durumunda, söz konusu gayrimenkulü alış tarihinden itibaren 5 tam yıl geçmeden satmış olduğundan, elde ettiği kazanç değer artışı kazancı olarak vergiye tabi olacaktır.

Ancak, kişinin örneğin 10/7/2019 tarihinde kendisine miras yoluyla intikal eden apartman dairesini, 10/11/2023 tarihinde satması durumunda, satışa konu apartman dairesinin ivazsız olarak (veraset yoluyla) intikal etmesi nedeniyle, mükellefin bu satıştan elde ettiği gelir, değer artışı kazancı olarak vergilendirilmeyecektir.

Mal ve hakların 5 yıl içinde elden çıkarılması değer artışı kazancı olduğundan, 5 yıllık sürenin hesabında iktisap tarihinin doğru belirlenmesi çok önemlidir. İktisap, yıllık gelir vergisi (değer artışı kazancı) beyannamesinin verilmesi açısından dikkate alınan, gayrimenkul veya hakkın elde edilmesi durumudur. Gayrimenkullerde iktisap, Türk Medeni Kanununa göre tapuya tescille olmaktadır. Ancak, gayrimenkulün tapuya tescil tarihinden önce sahibinin fiilen kullanımına bırakıldığı bazı özel hallerde, iktisap tarihi olarak tapuya tescil tarihi yerine fiilen kullanıma bırakılma tarihinin kabul edilmesi gerekir. Bu konuda detaylı bilgi için Gelir İdaresinin hazırlamış olduğu “Gayrimenkullerin 5 Yıl İçinde Elden Çıkarılmasında Gelir Vergisi Beyanı Broşürüne” bakılmasında fayda vardır (https://www.gib.gov.tr/node/128637).

Gelir Vergisi Kanununa göre bazı mal ve hakların elden çıkarılması karşılığında sağlanan safi tutarın, değer artışı kazancı istisna tutarını aşması durumunda beyan edilmesi gerekir. Değer artışında safi kazanç, mal ve hakların elden çıkarılması karşılığında alınan para ve ayınlarla (eşya, mal vb.) sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından; elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedeli ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının üzerinde kalan giderler ve ödenen vergi ve harçların düşülmesi suretiyle bulunmaktadır.

Bazı değer artışı kazançları gelir vergisinden istisna edilmiştir. 2023 yılı için değer artış kazancı istisna tutarı 55.000 TL’dir. İstisna tutarı 2024 yılı için 87.000 TL olarak belirlenmiştir. Taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına ait ticari plakaların elden çıkarılmasından doğan kazançların tamamı gelir vergisinden istisnadır. İstisna kapsamındaki kazançlar ile istisna tutarının altındaki kazançlar için yıllık beyanname verilmez. İstisna tutarının altında kalan değer artış kazançları için gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, ancak bu tutarın aşılması halinde yıllık beyanname verilecek ve istisna tutarı beyan edilen gelirden düşülecektir.

İstisna tutarını aşan değer artışı kazançları için yıllık beyanname verilir, beyan edilen tutardan istisna tutarı düşülür. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının elden çıkarılması durumunda ise istisna uygulanmayacak, elde edilen gelirden giderler düşüldükten sonra kalan tutar beyan edilecektir.

Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay hariç olmak üzere Türkiye İstatistik Kurumunca belirlenen Yurt İçi - Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) artış oranında artırılarak tespit edilir ve endekslemenin yapılabilmesi için artış oranının %10 veya üzerinde olması gerekir.

Gelir Vergisi Kanununa göre arızi kazançların, bir kısmı istisnadan faydalanırken bir kısmı ise istisnaya tabi olmayıp elde edilen kazanç tutarından, yapılan giderler indirildikten sonra kalan tutar vergilendirilir. Gelir Vergisi Kanununa göre bazı arızi kazançlar için gelir vergisi istisnası söz konusu olup 2023 yılı için bu tutar 129.000 TL’dir. İstisna tutarı 2024 yılı için 200.000 TL olarak belirlenmiştir. Yıllık olarak belirlenen bu tutarın altında kalan arizi kazançlar için yıllık beyanname verilmeyecek, ancak bu tutarın aşılması halinde yıllık beyanname verilecek ve istisna tutarı beyan edilen gelirden düşülecektir.

5. Sonuç

Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından 2023-2025 Dönemi Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı kamuoyuna duyurulmuş ve halen uygulanmaya devam etmektedir. Söz konusu eylem planında yer alan eylemler arasında; kira sözleşmelerinin e-Devlet Kapısı üzerinden düzenlenmesi ve Türkiye Gayrimenkul Bilgi ve Değerleme Sisteminin kurulması da yer almaktadır. Bu sistemlerin de kurulması sonucunda gayrimenkullerden elde edilen kira geliri ve değer artış kazançlarının Vergi İdaresi tarafından daha da doğru bir şekilde kavranmış olacak ve bu gelirlerin beyanı daha doğru bir şekilde yapılması sağlanmış olacaktır.

2023 yılında kira geliri ve değer artış kazancı elde edip beyanname vermesi gerekenlerin mutlaka Mart/2024 ayında yıllık beyanname vermesi gerekmektedir. Verilecek yıllık gelir vergisi beyannamesi üzerinden tahakkuk eden gelir vergisinin, 2024 yılının Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksit olmak üzere; birinci taksiti, damga vergisi ile birlikte 1 Nisan 2024 (31 Mart 2024 hafta sonuna geldiği için) ikinci taksiti ise 31 Temmuz 2024 tarihine kadar ödenmesi gerekir. Gelir sahiplerinin internet ortamında Dijital Vergi Dairesi üzerindeki Hazır Beyan Sisteminden kolay, güvenli ve hızlı bir şekilde yıllık beyannamelerini vermeleri mümkün bulunmaktadır. İsteyenlerin vergi dairesine giderek de beyanname vermesi mümkündür.

Mart/2024 ayında beyanname vermeyi unutan mükelleflerin kanuni süresinden sonra pişmanlık talepli olarak kira gelirlerini ve değer artış kazançlarını yine Hazır Beyan Sistemi üzerinden pişmanlık talepli olarak vermeleri durumunda, pişmanlık zammı ile birlikte tahakkuk eden vergiyi süresinde ödemeleri durumunda adlarına vergi ziyaı cezası kesilmeyecektir. Beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen kira geliri ve değer artış kazançlarının, beyan döneminden sonra yapılacak vergi denetimleri ve çapraz kontroller sonucu tespit edilmesi durumunda, tahsil edilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte cezalı olarak gelir sahiplerinden tahsil edilecektir.

2023 yılında ilk defa kira geliri elde edenler ve değer artış kazancı elde edenlerin vergi dairesi gidip mükellefiyet kaydı açtırmalarına da gerek yoktur, Hazır Beyan Sistemi üzerinden beyannameyi onayladıkları anda vergi mükellefiyetleri otomatikman açılmaktadır. Beyanname vermesi gerektiği halde beyanname vermeyen bir kişinin vergisinin örneğin on bin lira olduğunu varsaydığımızda, süresinde beyan edilmediği için bu vergi ve gecikme faizi ile birlikte on bin lira da vergi ziyaı cezası kesilerek tahakkuk ettirilerek tahsil edilecektir. Bu nedenle, 2023 yılında gayrimenkulünden dolayı kira geliri olanların veya değer artış kazancı elde edenlerin mutlaka yıllık beyanname vermesi ve doğru beyanda bulunmaları çok ama çok önemlidir.

*Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez