6728 SAYILI YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ AMACIYLA BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN İLE 14/12/2009 TARİHLİ VE 5941 SAYILI ÇEK KANUN’U İLE 6102 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU’NDA MEYDANA GELEN DEĞİŞİKLİKLER

19.08.2016

6728 sayılı Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 09.08.2016 tarihli Resmi Gazete ’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 6728 sayılı Torba Kanun ile 5941 Sayılı Çek Kanunu ve 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun kapsamında bir takım yenilikler meydana gelmiştir. Türk Ticaret Kanunu’nda çekin çek niteliği taşıması için aranan özelliklerin arttırılmasına paralel olarak Çek Kanunu’nun ilgili maddeleri yeniden düzenlenmiştir. Ayrıca kanunla çeklerde karşılıksız çıkmaya sebebiyet verenlere çeşitli yaptırımlar öngörülerek, çekin kullanımının ve çeke güvenin arttırılması amaçlanmıştır. Türk Ticaret Kanunu kapsamında yapılan değişikliklerse şirketlerin kuruluş, işleyiş ve tasfiyesinde bir takım kolaylıklar getirmeyi amaçlamaktadır.

Çek Kanunu’nun 2. maddesi 2., 3., 4., fıkralarında ve 7. fıkrasının (e) ve (f) bentlerinde,

Çek Kanunu’nun 3. maddesi 6. ve 10. fıkralarında,

Çek Kanunu’nun 5. maddesinin başlığında ve 1., 2., 3., 8., 9., 10., ve 11., fıkralarında,

Çek Kanunu’nun 6. maddesi 1. fıkrasında

Çek Kanunu’nun Geçici Ek 4. maddesinde,

Değişiklik ve eklemelerle bir takım yenilikler getirilmiştir.

Türk Ticaret Kanunu’nun ise ;

Türk Ticaret Kanunu’nun 40. maddesinin 2. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 212. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 215. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 335. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 339. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 345. maddesi 2. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 566. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 575. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 585. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 587. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 184. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 189. maddesi 1. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 543. maddesi 2. fıkrasında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 545. maddesinde,

Türk Ticaret Kanunu’nun 780. maddesi 1. fıkrasında ve devamında,

Türk Ticaret Kanunu’nun 781. maddesi 1. fıkrasında,

Kimi değişiklikler ve eklemeler gerçekleşmişken;

Türk Ticaret Kanunu’nun 336. maddesi 1. fıkrasından,

Türk Ticaret Kanunu’nun 457. maddesi 2. fıkrasından,

Türk Ticaret Kanunu’nun 349. maddesi 1. fıkrasından,

Bazı ibareler çıkarılmış;

Ayrıca Kanuna Geçici 11. Madde eklenmiştir

6728 sayılı Kanun ile 5941 sayılı Çek Kanun’da yapılan düzenlemeler

Kavramlarda değişikliğe gidilmiştir:

Torba Yasayla Kanun’un 2. maddesinde yer alan “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası kayıtlarını” ibaresi değiştirilip yerine “Risk Merkezi ile adli sicil kayıtlarını ve” getirilirken, 4. fıkradaki “yaptığı, temsilcisi veya imza" ibaresi “yaptığı veya ticaret siciline tescil edilen” şeklinde değiştirilmiştir.

Bankaların yükümlülüğü genişletilmiştir:

3. maddeye eklenen “Muhatap banka; gerçek veya tüzel kişi adına açılması talep olunan çek hesaplarında bunların, sermaye şirketlerinde ayrıca yönetim organında görev yapanlar ile ticaret siciline tescil edilen şirket yetkililerinin çek hesabı açma yasağının bulunmadığı hususunu kontrol ederek, yasağın bulunmadığına ilişkin sorgulama sonucunu muhafaza eder. Bankalar çek hesabı açtıkları kişiler ile çek hesabı sahibi tüzel kişi ise hesap açılış tarihi itibarıyla tüzel kişi tarafından bildirilen işlem yetkililerini 13.01.2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 780 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder” fıkrasıyla Kanun bankalara kayıtları kontrol ve muhafaza etmek yükümlülükleri getirmiştir.

Çek yaprağı üzerinde yer alması gereken unsurlara T.C. Kimlik Numarası ve MERSİS Numarası eklenmiştir:

7. fıkraya eklenen “Çek hesabı sahibi gerçek kişi ise Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası; tüzel kişilerde ise varsa Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası” ve “ek hesabı sahibi ile düzenleyenin farklı kişiler olması hâlinde, ayrıca düzenleyenin Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası,” fıkralarıyla Kanun Koyucu çek yaprağı üzerinde yer alması zorunlu olan unsurları genişletmiştir.

Şikayet mercii İcra Mahkemeleri olarak belirlenmiştir:

3. madde kapsamında çekin karşılıksız çıkması sonucu izlenebilecek yollardan olan şikayet daha önceden Cumhuriyet Başsavcılığına talepte bulunulması yoluyla yapılırken, maddenin yürürlük tarihi olan 31.12.2017’den itibaren icra mahkemesine şikayetle gerçekleştirilecektir. Yine aynı maddeye 10. fıkra olarak eklenen “Lehine karekodlu çek düzenlenen lehdar, teslim aldığı çeki Türk Ticaret Kanununun 780 inci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilen sisteme kaydeder. Karekodlu çekin sisteme kaydedildiği tarihten sonra çek düzenleyen tüzel kişinin temsilcilerinde meydana gelen değişiklikler, çek hesabı sahibi tüzel kişinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.” hükmüyle çekin içeriğinde zorunlu olan karekoda bağlı değişiklikleri ortaya koymaktadır.

Çekin karşılıksız çıkmasına sebebiyet veren tüzel kişilerin sorumluları ve gerçek kişiler için adli para cezası öngörülmüştür:

Kanun’da yer alan en önemli değişiklerden biri de 5. maddede meydana gelen hapis cezasına ilişkin düzenlemedir. Kanun’un torba yasa öncesindeki halinde sadece çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı öngörülürken, yapılan değişikliklerle, Kanun’un yayınlandığı tarihten itibaren “çekle ilgili olarak "karşılıksızdır" işlemi yapılmasına sebebiyet veren kişi hakkında, hamilin şikâyeti üzerine, her bir çekle ilgili olarak, bin beş yüz güne kadar adli para cezası” da ayrıca uygulanabilecektir.

Aynı maddenin 2. fıkrasında çekin karşılıksız çıkmasından sorumlu olacak kişinin çek hesabı sahibi olduğu düzenlenmiştir. Bu kişinin tüzel kişi olması halinde ise “mali işlerini yürütmekle görevlendirilen yönetim organının üyesi, böyle bir belirleme yapılmamışsa yönetim organını oluşturan gerçek kişi veya kişiler” olarak belirlenmiştir. Birinci fıkrada öngörülen çek düzenleme ve çek hesabı açmaktan yasaklanma kararı verilenlerin, yasaklılıkları süresince yönetim kurulu üyesi olamayacakları işbu madde kapsamında ortaya konmuştur. Bu duruma bağlı olarak 3. fıkrada “idari sorumluluk” olarak düzenlenen kısım “cezai sorumluluk” olarak değiştirilmiştir. Maddenin devamında yasağa ilişkin bildirimlerin daha önceden “Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’na” yapılacağı düzenlenmekteyken, torba yasada bildirimlerin artık “MERSİS ile Risk Merkezine” yapılacağı düzenlenmiştir. Maddenin 9. fıkrası olarak yapılan eklemede mahkemede “beraat, ret, davanın düşmesi veya reddi”  kararları verilmesi halinde ilk fıkra kapsamında verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılmasına karar verileceği öngörülmüştür. Ayrıca değiştirilen 10.  fıkra ile ilk fıkrada düzenlenen ceza hakkında “ön ödeme, uzlaşma ve hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına ilişkin hükümlerin” uygulanmayacağı düzenlenmiştir. Maddenin son fıkrasında ise öngörülen adli para cezalarının ödenmemesi halinde diğer kanunların öngördüğü basamaklar takip edilmeksizin hapis cezası uygulanacağı düzenlenmiştir.

Kanunun 6. maddesinde ise torba yasayla bir takım değişiklikler getirilmiştir. Önceden sadece çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağı yaptırım olarak öngörüldüğünden buna bağlı olarak çek bedelinin faizi ile ödenmesi halinde işbu sonuçların ortadan kalkacağı öngörülmekteydi. Ancak torba yasayla getirilen yeni yaptırımlara paralel olarak, ödeme ve şikâyetin geri alınması halinde; sadece çek düzenleme ve hesap açma değil diğer doğacak sonuçların da ortadan kalkacağı öngörülmüştür.

Ayrıca aynı maddede öngörülen yeni uygulamaya göre kişi cezasının tamamen infazından itibaren 3 yıl ve her halde yasağın konulduğu tarihten 10 yıl geçmesiyle çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağının kaldırılması talep edilebilecektir.

Torba Yasa kapsamında yapılan son ekleme ise “Bu maddenin yürürlüğe girmesinden önce verilen çek düzenleme ve çek hesabı açma yasağına ilişkin kayıtlar, bu Kanun gereğince silinmesini gerektiren şartlar oluşuncaya kadar Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasında tutulmaya devam olunur.” hükmüyle önceki kayıtların da tutulmaya devam edileceği ortaya konmuştur.

6728 sayılı Kanun ile 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nda yapılan düzenlemeler

Noterde onay zorunluluğunun yanı sıra ticaret sicil müdürlüğü huzurunda işlem kolaylığı getirilmiştir :

Kanun’un 40. maddesine yapılan “Gerçek kişi tacir ile tüzel kişi tacir adına imza atmaya yetkili kişi, ticaret unvanını ve bunun altına atacağı imzayı, noter onayı şartı aranmaksızın ticaret sicili müdürü yahut yardımcısı huzurunda yazılı beyanda bulunmak suretiyle de verebilir” hükmüyle artık tacir adına yetkilendirilen kişinin imzasının noter onayı şartı aranmaksızın sicil müdürü ya da yardımcısı huzurunda yazılı beyanla verilme kolaylığı getirilmiştir. Kanuna işbu maddenin eklenmesinden önce, tescilde noter onayı aranmaktaydı.

40. maddede getirilen bu kolaylığa ek olarak kanun koyucu torba yasayla Türk Ticaret Kanunu’nun 212., 215., 335., 339., 345., 566., 575., 585. ve 587. maddelerinde sayılan daha önce noterler huzurunda yapılması öngörülen işlemlerin “veya ticaret sicil müdürü yahut yardımcısı” huzurunda yapılması şartıyla da geçerli olacağını düzenlemiştir.

Kanunun hangi maddelerinin hangi durumlarda uygulanacağı hususu belirginleştirilmiştir:

184. Maddede tür değiştirmede hangi hükümlerin uygulanacağı düzenlenmektedir. Torba Yasadan önce işbu maddede ayni sermaye konulmasına ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı düzenlenirken, değişiklikten sonra ayni sermaye konulmasına ve kurucuların şirket sözleşmesini imzalamalarına ilişkin hükümlerin uygulanmayacağı öngörülmüştür.

Benzer şekilde 189. maddede torba yasadan önce yönetim organının tür değiştirme planını genel kurula sunacağı düzenlenirken, artık tür değiştirme planı ile yeni türün şirket sözleşmesini sunacağı düzenlenmiştir.

Tasfiyeye ilişkin değişiklikler yapılmıştır :

543. maddede ise tasfiye sonucu dağıtmada daha önceden bir yıllık süre geçmeden varlıkların dağıtılmayacağı düzenlenmişken bu süre yasa sonrası altı aya çekilmiştir.
544. maddenin “Tasfiyenin sona ermesi üzerine şirkete ait ticaret unvanının sicilden silinmesi tasfiye memurları tarafından sicil müdürlüğünden istenir. İstem üzerine silinme tescil ve ilan edilir.” hükmünün devamına 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun ticareti terk suçuna ilişkin hükümlerinin uygulanmayacağını ortaya koyan bir hüküm eklenmiştir.

Çek üzerinde yapılan önemli değişikliklere yer verilmiştir :

İşbu Torba Yasayla gelen önemli eklemelerden biri de Türk Ticaret Kanunu’nun 780. maddesine ilişkindir. Yapılan düzenlemeyle çek yaprağı üzerinde yer alması gereken özelliklere “karekodu ve Banka tarafından verilen seri numarası“ eklenmiştir. Ayrıca maddenin devamında Karekod ile;

• Çek alacaklıları, ellerinde bulunan çek ile çek hesabı sahibine ve bu çeki düzenleyenlere ilişkin verilere erişim sağlanabileceği,
• Çek hesabı sahibinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
• Çek hesabı sahibinin tacir olması hâlinde, ticaret siciline tescil edilen yetkililerinin adı, soyadı veya ticaret unvanı,
• Çek hesabı sahibinin, çek hesabı bulunan toplam banka sayısı,
• Çek hesabı sahibine ait bankalara ibraz edilmemiş çek adedi ve tutarı,
• Düzenlenerek bankalara teslim edilen çeklerin adedi ve tutarı,
• Son beş yıl içerisinde ibrazında ödenen çeklerin adedi ve tutan,
• İbraz edilen ilk çekin ibraz tarihi,
• İbraz edilen son çekin ibraz tarihi,
• İbrazında ödenen son çekin ibraz tarihi,
• Son beş yılda "karşılıksızdır" işlemi gören ve halen ödenmemiş çeklerin adedi ve tutarları,
• Son beş yılda "karşılıksızdır" işlemi gören ve sonradan ödenen çeklerin adedi ve tutarı,
• Son beş yılda "karşılıksızdır" işlemi gören son çekin ibraz tarihi,
• Çek hesabı sahibi hakkında çek hesabı açma yasağı bulunup bulunmadığı, varsa yasaklama kararının tarihi,
• Her bir çek yaprağı ile ilgili olarak tedbir kaydı olup olmadığı,
• Çek hesabı sahibi tacirse, iflasına karar verilip verilmediği, iflasına karar verilmişse kararın tarihinin

Çek hesabı sahibi ya da cirantanın rızası aranmaksızın üçüncü kişilerin erişimine sunulacağı kararlaştırılmıştır.

Ayrıca Çekte yer alacak MERSİS numarası ile karekodun tanım ve içerikleri ile bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasların Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığının müştereken çıkaracağı tebliğle belirleneceği öngörülmüştür.

780. Madde de yer alan; çekte bulunması gereken özelliklere karekodun eklenmesiyle, 781. maddede düzenlenen hangi senetlerin çek sayılacağını ortaya koyan maddesi de yeniden düzenlenmiştir. Ancak maddenin devamında Yabancı Banka tarafından bastırılan çekte karekodun bulunmamasının, çekin çek olma vasfını etkilemeyeceğinin altını çizmiştir.

Kurucular beyanı Kanun’dan çıkarılmıştır :

Tüm bu ekleme ve düzenlemelerin yanı sıra; kuruluş belgelerini düzenleyen 336. maddeden “kurucular beyanı” ibaresi,

Yönetim kurulunun sermaye artırımı için hazırlayacağı beyanı düzenleyen 457. maddede yer alan “349 uncu maddede yer alan hususların somut olayda mevcut bulunması hâlinde bunlara ilişkin açıklamalar”,

ve kurucular beyanını düzenleyen 349. maddesi, suçlar ve cezaları düzenleyen 562. maddenin Kurucular Beyanına ilişkin (a) bendi ile tescilde aranılacak belgeleri düzenleyen 586. maddesinin Kurucular Beyanına ilişkin kısmı yürürlükten kaldırılmıştır.

Saygılarımızla.

NAZALI

Sirküler içeriği hakkında ek bilgi gerektiğinde bizimle irtibata geçmenizi rica ederiz.

Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir. NAZALI’ya işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz. Sirkülerde belirtilen konularda bir aksiyon almadan önce, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz.