İmdat TÜRKAY/Mükellef Hizmetleri Grup Başkanı
Özet: Cumhuriyet tarihimiz boyunca vergi/ceza borcunu düzenli ödemeyen mükellefler için çeşitli gerekçelerle ödeme kolaylıklarını içeren çok sayıda yasal düzenleme hayata geçirilmiştir. Bugüne kadar otuzun üzerinde kamuya olan borçların yapılandırması üzerine düzenleme yapılmış olup 2016 yılını baz alırsak son sekiz yılda uygulanan (2016-6736 sy. Kanun, 2017-7020 sy. Kanun, 2018-7143 sy. Kanun, 2020-7256 sy. Kanun, 2021-7326 sy. Kanun) kamuya olan borçların yapılandırması kanunlarının sonuncusu yani altıncısı olan 9/3/2023 tarihli ve 7440 sayılı Kanun yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.
7440 sayılı Yapılandırma Kanunu ile yapılan düzenlemeyle; kamuya ve bazı kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına olan borçların yapılandırılarak ödenmesi, mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılması, matrah ve vergi artırımı, işletme kayıtlarının düzeltilmesi yoluyla geçmişin risklerinden kurtulma ve kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesine ilişkin olarak vatandaşlara/mükelleflere birçok imkan ve kolaylık sağlanmıştır.
Anahtar kelimeler: 7440 sayılı Yapılandırma Kanunu, kesinleşmiş alacaklar, matrah/vergi artırımı, ihtilaflı borçlar, işletme kayıtlarının düzeltilmesi, başvuru ve ödeme.
I. GİRİŞ
TBMM’de 9.3.0223 tarihinde kabul edilerek yasalaşan 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 12.03.2023 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olup söz konusu Kanun ile Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, SGK, il özel idareleri, belediyeler, YİKOB ile ilgili alacaklara bir kez daha yapılandırma imkanı getirilmiştir.
Yapılandırma Kanunu ile vergi mükelleflerine sağlanan imkan ve kolaylıkları kapsamlı olarak anlatan 1 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliği 25/03/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır. Ayrıca, araç muayeneleri ile ilgili olarak 7440 sayılı Kanunda yer alan düzenlemenin uygulamasına yönelik olarak hazırlanan 1 Seri No.lu 7440 sayılı Kanunun 10 uncu Maddesinin Yedinci Fıkrasına (Araç Muayenelerine) Dair Tebliğ de 25/3/2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Sigorta ve gümrük alacaklarının yapılandırılması konusunda da ilgili kurumlar gerekli tebliğ ve diğer düzenlemeleri yayınlanmış olup 7440 Sayılı Kanun Kapsamında Gümrük Alacaklarının
Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Tebliğ 23.03.2023 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmış, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ise 7440 Sayılı Kanun Uyarınca Alacakların Yapılandırılmasına İlişkin 20.03.2023 tarihli ve 2023/14 Sayılı Genelge yayınlanmış bulunmaktadır.
7440 sayılı Yapılandırma Kanununun genel gerekçesinde; yakalanan yüksek büyüme hızını desteklemek, vatandaşlardan gelen talepler de dikkate alınarak vatandaşların kamuya olan yükümlülüklerini hafifleterek ödeme kolaylığı getirilmek suretiyle yatırım, üretim ve ihracat faaliyetlerine odaklanmalarını sağlamak amacıyla bazı alacakların yeniden yapılandırılmasına imkân sağlanmasının yanı sıra mevcut ve muhtemel ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılması, matrah ve vergi artırımı yoluyla geçmiş vergilendirme dönemleri ile ilgili olası risklerin ortadan kaldırılması ile işletme kayıtlarının fiili durumlarına uygun hale getirilerek kayıtlı ekonomiye geçişin teşvik edilmesini sağlayan düzenlemelere yer verildiği belirtilmiştir. Kanun teklifinde başlangıçta olmamasına rağmen daha sonra TBMM genel Kurulunda verilen önerge ile 2022 yılı için de matrah artırımı imkanı getirilmiştir. Böylece, 2018-2022 yılları arasındaki beş yıllık dönem için mükelleflere matrah ve vergi artırımında bulunma imkanı sağlanmıştır.
Yapılandırma kapsamındaki alacaklar için 31 Aralık 2022 tarihi esas alınırken, vergiler, vergi cezaları, idari ve adli para cezaları, gümrük vergileri, sigorta primleri, topluluk sigortası primleri, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, cezai faiz, gecikme cezası gibi feri alacaklar kapsama dahil edilmiştir. Kamu idarelerinin 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun kapsamında takip ve tahsil edilen diğer alacakları ile belediyelerin, su, atık su ve katı atık gibi alacakları da düzenleme kapsamında yer almaktadır.
Düzenleme kapsamındaki alacaklar için genel olarak 31 Aralık 2022 tarihi esas alınmış olup Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, SGK, il özel idareleri, belediyeler ve YİKOB'lara bağlı tahsil dairelerine ödenecek borçların yapılandırma başvuruları 31 Mayıs 2023 tarihi olarak belirlenmiştir. Yapılandırılan tutarların ilk taksitinin 30 Haziran 2023'e kadar ve azami 48 eşit taksitte ödeyebilme imkanı getirilmiştir. Bu imkanlardan faydalanmak için 31.05.2023 tarihine kadar başvuru yapılması gerekmektedir. Öngörülen başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini bir aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili bulunmaktadır.
Özetlemek gerekirse 7440 sayılı Yapılandırma Kanunuyla;
gibi önemli imkan ve kolaylıklar getirilmiştir. Mükelleflerin getirilen bu imkanlardan faydalanmak için 31 Mayıs 2023 tarihine kadar başvuru yapmaları gerekmektedir. Ancak, tüm bu imkan ve kolaylıklardan yararlanmak isteyenlerin, diğer şartların yanı sıra dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları gerekmektedir. Yapılandırma kapsamındaki alacaklara yönelik zaman aşımı süreleri ise işlemeyecektir.
II. MÜKELLEFLERE SAĞLANAN İMKAN VE KOLAYLIKLARIN GENEL DEĞERLENDİRMESİ
Yapılandırma kapsamındaki en büyük kamu alacakları şüphesiz Gelir İdaresi, SGK, Gümrük İdaresi ve belediyelere ait olanlardır. Dolayısıyla, getirilen düzenleme ile sadece vergi dairelerince tahsil edilen vergi/cezalar değil; kesinleşmiş sosyal güvenlik kurumu alacakları da yapılandırma kapsamında avantajlı bir şekilde ödenebilecektir. Buna göre, 2022 yılı Aralık ayı ve önceki aylara ilişkin olup bu Kanunun yayımı tarihinden önce tahakkuk ettiği hâlde bu Kanunun yayımı tarihi itibarıyla ödenmemiş olan sigorta primi, emeklilik keseneği ve kurum karşılığı, işsizlik sigortası primi, sosyal güvenlik destek primi; bu Kanuna göre yapılan başvuru tarihi itibarıyla ilgili mevzuatına göre ödenmesi imkânı ortadan kalkmamış isteğe bağlı sigorta primi ve topluluk sigortası primi; Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından ilgili kanunları gereğince takip edilen damga vergisi, özel işlem vergisi ve eğitime katkı payı asılları ile bu alacaklara ödeme sürelerinin bittiği tarihlerden bu Kanunun yayımı tarihine kadar geçen süre için Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarın bu Kanunda belirtilen süre ve şekilde ödenmesi hâlinde, bu alacaklara uygulanan gecikme cezası ve gecikme zammı gibi fer'i alacakların tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir.
Düzenleme kapsamında kullanılacak Yİ-ÜFE aylık değişim oranları, Türkiye İstatistik Kurumunun her ay için belirlediği 31 Aralık 2004'e kadar toptan eşya fiyatları endeksi (TEFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2005'ten itibaren üretici fiyatları endeksi (ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Ocak 2014'ten itibaren yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranlarını, 1 Kasım 2016'dan itibaren aylık yüzde 0,75 oranını ifade etmektedir.
Hazine ve Maliye Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı, il özel idareleri, belediyeler ve YİKOB tahsil dairelerince takip edilen kesinleşmiş amme alacakları ve belediyelerin ve büyükşehir belediyeleri su ve kanalizasyon idarelerinin kesinleşmiş bazı alacaklarından düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi henüz geçmemiş bulunan vergiler ve vergi cezaları, idari para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun'a göre takip edilen alacaklar, gümrük vergileri ve idari para cezaları ile bu alacaklara ilişkin her türlü faiz, zam, gecikme zammı, gecikme faizi, gecikme cezası gibi fer'i alacaklar yapılandırılacaktır.
İhtirazi kayıtla verilen beyannameler üzerine tahakkuk eden alacaklar da kesinleşmiş alacak olarak yapılandırılacaktır. Her bir taşıt için ödenecek olan MTV, taşıta ilişkin idari para cezaları ile geçiş ücretinin en az %10'unun ödenmesi şartıyla taksit ödeme süresince fenni muayeneye izin verilecektir.
Kanun kapsamına giren kurumların kesinleşmemiş veya dava safhasında bulunan amme alacakları da düzenleme kapsamında yer almaktadır. Buna göre, düzenlemenin yayımı tarihi olan 12.03.2023 tarihi itibarıyla ilk derece yargı mercileri nezdinde dava açılmış veya dava açma süresi henüz geçmemiş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar, istinaf veya temyiz süreleri geçmemiş ya da istinaf/itiraz veya temyiz yoluna başvurulmuş veya karar düzeltme talep süresi geçmemiş veya karar düzeltme yoluna başvurulmuş olan ikmalen, re'sen veya idarece yapılmış vergi tarhiyatları ile gümrük vergilerine ilişkin tahakkuklar da yapılandırılacaktır. Kanunla, vergi cezaları/gümrük yükümlülüğüyle ilgili idari para cezalarına ilişkin olarak dava açılmış olması halinde ödenecek tutarlar, düzenleme kapsamındaki idari para cezalarından ihtilaflı olanlar ile ecrimisillerden ihtilaflı olanların yapılandırılması da mümkün bulunmaktadır.
31 Aralık 2022 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak, düzenlemenin yayımı tarihi olan 12.03.2023 tarihinden önce başlanıldığı halde tamamlanmamış olan vergi incelemeleri ile tarh, tahakkuk ve takdir işlemlerine, bu kanunun matrah ve vergi artırımlarına ilişkin hükümleri saklı kalmak kaydıyla devam edilecektir. Bu işlemlerin tamamlanmasından sonra, tarh edilen vergilerin yapılandırılması ve düzenlemeden yararlanma, ihbarname tebliğine bağlı başvuru ve ödeme süreleri belirlenmiş ve yapılandırma imkanı sağlanmıştır. İnceleme tamamlandıktan sonra düzenlenen vergi/ceza ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içerisinde yazılı başvuruda bulunularak peşin veya taksitler halinde belirlenen tutarların ödenmesi halinde vergi aslının %50’sinin, vergi aslına bağlı olan (vergi ziyaı) cezaların tamamının, vergi aslına bağlı olmayan cezaların (usulsüzlük ve özel usulsüzlük) %75’inin ve gecikme faizinin tamamının tahsilinden vazgeçilmektedir. Yani aslında yapılandırma başvuru hakkı, incelemesi devam eden ve 31.05.2023 tarihinden sonra sonuçlanan mükellefler için inceleme tamamlandıktan sonra yine devam etmektedir.
Öte yandan, düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişkin olarak vergi aslına bağlı olmayan bir cezanın veya iştirak nedeniyle kesilecek vergi ziyaı cezasının bulunması hâlinde bu cezalar için, cezanın %25’inin belirtilen süre ve şekilde ödenmesi şartıyla yararlanılacak ve cezanın kalan %75’inin tahsilinden vazgeçilecektir.
31.12.2022 tarihinden önceki dönemlere ait beyan edilmemiş olan vergiye ilişkin işlemlerin (ticari kazanç, zirai kazanç, serbest meslek kazancı, kira geliri, değer artışı kazancı, tapu harcı, vb.) 31.05.2023 tarihine kadar pişmanlıkla/kendiliğinden veya izaha davet kapsamında beyanname verilmesi suretiyle Kanun kapsamında beyan edilmesi mümkün bulunmaktadır. Düzenlemenin kapsadığı dönemlere ilişkin, yayımı tarihinden önce pişmanlık talebiyle veya izaha davet kapsamında verilip, ödeme yönünden şartların ihlal edildiği beyannameler ile kendiliğinden verilen beyannameler için kesilen ve düzenlemenin yayımı tarihi itibarıyla tebliğ edilmemiş vergi cezaları hakkında da yapılandırma imkanı bulunmaktadır.
Düzenlemenin yayımı tarihinden önce tamamlandığı halde bu tarihte veya bu tarihten sonra vergi dairesi kayıtlarına intikal eden takdir komisyonu kararları ve vergi inceleme raporları üzerine gerekli tarh ve tebliğ işlemleri yapılması ve belirlenen tutarın, belirtilen süre içinde ödenmesi şartıyla kanunun hükümlerinden yararlanılabilecektir. Bu düzenleme hükümlerinden yararlanacak mükellefler, Vergi Usul Kanunu'ndaki uzlaşma, tarhiyat öncesi uzlaşma, vergi cezalarında indirim, Gümrük Kanunu'nun uzlaşma, Kabahatler Kanunu'nun peşin ödeme indirimi ile Devlet İhale Kanunu'ndaki indirim hükümlerinden yararlanamayacaktır.
Mükellefler tarafından çeşitli sebeplerle noksan beyan edilmiş veya beyan dışı bırakılmış geçmiş yıl gelirlerinin, belli oran ve tutarlar dahilinde beyan edilmesi imkanı da bulunmaktadır. Bu şekilde beyan edilecek gelirlere uygulanacak oran ve tutarların tespitinde ekonomik gelişmelere paralel olarak tespit edilen matrahlar esas alınmaktadır. Kanun teklifinde başlangıçta olmamasına rağmen daha sonra TBMM genel Kurulunda verilen önerge ile 2022 yılı için de matrah artırımı imkanı getirilmiştir.
Mükellefler, Vergi Usul Kanunu'nda yer alan vergi cezaları ve gecikme faizlerine muhatap olmadan vergilerini ödeyebilecek ve matrah ve vergi artırımında bulunulan vergiler ve dönemler için artırılan vergilerin ödenmesi şartıyla vergi incelemesi ve tarhiyat yapılmayacaktır. Matrah artırımında bulunan mükelleflerin beyan edecekleri ve üzerinden vergi hesaplanacak matrahlar için asgari tutarlar belirlenmiş, daha önce zarar beyan edilmiş olması veya indirim ve istisnalar nedeniyle matrah oluşmaması veya hiç beyanname verilmemiş yahut ilgili yıllarda faaliyette bulunulmuş veya gelir elde edilmiş olsa da bu faaliyetlerin ve gelirlerin vergi dairesinin bilgisi dışında bırakılmış olması nedeniyle matrah bulunmaması halleriyle mükellefler tarafından beyan edilen matrahlara uygulanan oranlar sonucu bulunan matrahlara alt sınır getirilmiştir.
Vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanların, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde beyan edilen kar payı ödemelerinin gayrisafi tutarlarının yıllık toplamı üzerinden yukarıda belirtilen oranlardan az olmamak üzere hesaplanacak vergiyi ödemeleri halinde, ilgili dönemlere ilişkin kar payı ödemeleri yönünden gelir (stopaj) / kurum (stopaj) vergisi incelemesi ve tarhiyatı yapılmayacaktır. Gelir ve kurumlar vergisi kanunları uyarınca kar dağıtımına veya ana merkeze aktarılan tutara bağlı ödemeler üzerinden yapılması gereken vergi tevkifatı hükümlerine istinaden düzenleme kapsamında matrahlarını artıranların, kurumlar vergisi yönünden de matrah artırımında bulunmaları gerekmektedir. İlgili dönemlerde hiç muhtasar ve prim hizmet beyannamesi verilmemiş olması ya da beyanname verilmekle birlikte artırılması istenen ödeme türünün (kar payı) beyannamede bulunmaması halinde de artırım imkânı getirilmiştir.
Katma değer vergisi mükellefleri, vergi artırımında bulunmaları ve ödemeleri halinde, artırımda bulundukları dönemler için haklarında KDV yönünden vergi incelemesi ve tarhiyatına muhatap tutulmayacaktır. Artırıma esas alınan tutar, yıl içinde verilen katma değer vergisi beyannamelerinde gösterilen "hesaplanan katma değer vergisi"nin yıllık toplamı olacak ve hesaplanan KDV, indirimlerden önceki vergi tutarı olacaktır.
Matrah veya vergi artırımında bulunan ve bu konudaki şartları yerine getiren mükelleflerin defter ve belgeleri incelenmeyecek ve artırıma konu olan vergilerle ilgili olarak tarhiyat yapılmayacaktır. Düzenlemeye göre matrah veya vergi artırımında bulunulması, 12.03.2023 tarihinden önce başlanılmış olan vergi incelemeleri ve takdir işlemlerine engel teşkil etmeyecektir. Ancak maddede yer alan inceleme yapma hakkına yönelik hükümler saklı kalmak kaydıyla vergi incelemeleri ve takdir işlemleri düzenlemenin yayımını izleyen 7 iş günü içinde sonuçlandırılamaması halinde bu işlemlere devam edilmeyecektir. Bu süre içinde sonuçlandırılan vergi incelemeleri ile ilgili tarhiyat öncesi uzlaşma talepleri dikkate alınmayacaktır.
Vergi Usul Kanunu'ndaki "defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenlerin", aynı kanunda yer alan bazı fiilleri işleyenler, terör suçundan hüküm giyenlerin ve haklarında terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara üyeliği, mensubiyeti veya iltisakı yahut bunlarla irtibatı olduğu gerekçesiyle adli makamlar, genel kolluk kuvvetleri veya Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığınca yürütülen soruşturma ve kovuşturmalar kapsamında vergi incelemesi yapılması, terörün finansmanı suçu veya aklama suçu kapsamında inceleme ve araştırma yapılması talep edilenler bu düzenlemenin matrah veya vergi artırımına ilişkin hükümlerinden yararlanamayacaktır.
Matrah ve vergi artırımı dolayısıyla verilen beyannamelere ait damga vergisi, matrah ve vergi artırımı sonucu tahakkuk eden vergilere ilişkin ilk taksit ödeme süresi içinde ödenecektir. Matrah ve vergi artırımlarıyla ilgili beyannamelerden 1.000 lira damga vergisi alınacak, bu vergi indirim hesaplanmasında dikkate alınmayacaktır. Ayrıca, 2022 yılına ilişkin kurumlar vergisi matrah artırımında bulunulması, 7440 sayılı Kanun kapsamında kurumlar vergisi mükelleflerinden alınacak ek vergi için bu döneme ilişkin inceleme ve tarhiyat yapılmasına engel teşkil etmeyecektir.
Kayıt dışı faaliyetlerin kayıt altına alınabilmesi için işletmelerde mevcut olmasına rağmen kayıtlara yansıtılmamış emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kayıtlara intikal ettirilebilmesini sağlamak için düzenleme yapılmıştır. Buna göre, gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri, işletmelerinde mevcut olduğu halde kayıtlarında yer almayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşların kendilerince veya bağlı oldukları meslek kuruluşlarınca tespit edilecek rayiç bedeliyle, düzenlemede öngörülen süre içinde vergi dairelerine bir envanter listesi ile bildirmek suretiyle defterlerine kaydedebileceklerdir.
Kanunla ayrıca işletmede mevcut olduğu halde kayıtlarda yer almayan ya da kayıtlarda yer aldığı halde işletmede bulunmayan emtia, makine, teçhizat, demirbaşlar ile kasa mevcudu ve ortaklardan alacakların beyanına ilişkin düzenleme yapılmıştır. Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler aktiflerine kaydettikleri emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlar için iki ayrı karşılık hesabı açacak. Emtia için ayrılan karşılık, ortaklara dağıtılması veya işletmenin tasfiyesi halinde sermayenin bir unsuru olarak sayılacağı için vergilendirilmeyecektir.
Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerinin kayıtlarının daha sağlıklı hale getirilebilmesi için kayıtlarında yer aldığı halde gerçekte mevcut olmayan emtia, makine, teçhizat ve demirbaşlarını fatura düzenlemek ve her türlü vergisel yükümlülüklerini yerine getirmek suretiyle kayıt ve beyanlarına intikal ettirebilmelerine imkan sağlanmaktadır.
Bilanço esasına göre defter tutan kurumlar vergisi mükellefleri, 31 Aralık 2022 itibarıyla bilançolarında görülmekle birlikte işletmelerinde bulunmayan kasa mevcutları, ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu bulunduğu tutarlar arasındaki net alacak tutarlarını, düzenlemede öngörülen süre ve şekilde vergi dairelerine beyan ederek kayıtlarını düzeltebilecektir. Bu kapsamda beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranında verginin hesaplanarak beyanname verme süresi içinde ödenmesi gerekmektedir.
Hesaplanan tutarların tamamının ilk taksit ödeme süresi içinde peşin ödenmesi halinde katsayı uygulanmayacak, feri alacaklar yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutarların %90'ının tahsilinden vazgeçilecektir. Bu durumda idari para cezalarından %25 indirim yapılacak, yapılandırma sonucu ödenecek alacağın sadece feri alacaktan ibaret olması halinde feri alacak yerine Yİ-ÜFE aylık değişim oranlan esas alınarak hesaplanacak tutardan %50 indirim yapılacaktır.
Yapılandırılan borçlar 12, 18, 24, 36 veya 48 eşit taksitte ödenebilecektir. Borçlular, ödeme seçeneklerinden birini (yani peşin veya taksitler halinde) başvuru sırasında tercih edecektir. Hazine ve Maliye Bakanlığı ile SGK'ye bağlı tahsil dairelerinin düzenleme kapsamındaki alacakları, kredi kartıyla da ödenebilecektir. Matrah ve vergi artırımı üzerine hesaplanan vergilerin aylık dönemler halinde azami 12 eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir.
Birinci ve ikinci taksitlerin ödeme sürelerinde yapılması koşuluyla kalan taksitlerden bir takvim yılında en fazla üç taksitin süresinde ödenmemesi veya eksik ödenmesi halinde düzenleme hükümleri ihlal edilmiş sayılmayacaktır. Hesaplanan tutarların taksitle yapılacak ödemelerinde ilgili maddelere göre belirlenen tutar 12 eşit taksit için 1,09; 18 eşit taksit için 1,135; 24 eşit taksit için 1,18; 36 eşit taksit için 1,27; 48 eşit taksit için 1,36 katsayısı ile çarpılacak, bulunan tutar taksit sayısına bölünerek aylık dönemler halinde ödenecek taksit tutarı hesaplanacaktır.
Dava konusu olan tarhiyatlar, idari para cezaları ve ecrimisillere karşılık düzenlemenin yayımı tarihinden önce ödeme yapılması halinde ödenen bu tutarlar, ilk derece mahkemesinde devam eden davalar ile ilk derece mahkemesince daha önce verilmiş terkin kararlar için kesinleşmemiş ve dava safhasında bulunan alacaklara yönelik hükümlerden yararlanılmak üzere yapılan başvurular üzerine nakden veya mahsuben iade edilebilecektir.
Araç muayenelerini süresinde yaptıramamış olanlar, 30 Eylül 2023'e kadar bu muayenelerin yapılması şartıyla muayenede gecikilen her ay ve kesri için alınan yüzde 5 fazla yerine Yİ-ÜFE oranları, düzenlemenin yayımı tarihinden sonra ise aylık yüzde 0,75 oranı kullanılarak bulunan tutarı ödeyeceklerdir.
Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurt Hizmetleri Kanunu'nda yapılan değişikliğe göre, yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla geri ödemesi başlamış veya takip için vergi dairesine bildirilmiş öğrenim ve katkı kredilerinden vadesi geldiği halde ödenmemiş olanların asıllarına vade tarihleriyle 9 Kasım 2022 tarihleri arasında gecikme zammı, Yİ-ÜFE tutarı, katsayı tutarı gibi alacaklar hesaplanmayacak. Düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten önce tahsil edilen tutarlar iade edilmeyecektir.
Öte yandan, Kahramanmaraş merkezli depremlerin oluşturduğu etkiler dikkate alınarak Vergi Usul Kanunu kapsamında yapılacak başvuruların ve ödenecek taksitlerin süreleri birer ay uzatılacaktır. Mücbir sebep hali ilan edilen illerdeki dairelere borçlu olanlar, mücbir sebebin sona erdiği tarihi izleyen ayın sonuna kadar başvuracak ve ödemelerini bu süreyi takip eden aydan başlamak üzere belirtilen süre ve şekilde yapacaklardır.
III. MÜCBİR SEBEP HALİNDE YAPILANDIRMA KANUNUNDAN YARARLANMA
06.02.2023 tarihinde Kahramanmaraş ilinde meydana gelen depremlerden dolayı, Hazine ve Maliye Bakanlığınca mücbir sebep hâli ilan edilen Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesindeki dairelere yapılacak başvurunun süresi, mücbir sebep hâlinin sona erdiği tarihi takip eden üçüncü ayın sonuna kadar uzar ve Kanun kapsamında ödenmesi gereken tutarların ilk taksiti; başvuru süresinin sona erdiği tarihi takip eden ayın sonuna kadar, diğer taksitler ise bu taksiti takip eden aylık dönemler hâlinde ödenecektir.
Buna göre, Kahramanmaraş İlinde meydana gelen depremlerden dolayı mücbir sebep hali ilan edilen illerde 7440 sayılı Yapılandırma Kanunu kapsamında yapılacak başvuruların 31.10.2023 tarihine kadar yapılması ve ödenecek birinci taksitin ve peşin ödemelerin 30.11.2023 tarihine, ikinci taksitin 2.1.2024 tarihine kadar, diğer taksitlerin ise takip eden aylarda ödenmesi gerekmektedir. Yapılandırma imkanından yararlanmak üzere yapılacak başvuruların ve buna bağlı taksit ödemelerinin süreleri mücbir sebep hali ilan edilen yerlerdeki dairelere yönelik uzadığından, bu dairelerin dışında mücbir sebep kapsamında olmayan yerlerdeki dairelere bu Kanun kapsamında yapılacak başvuru ve ödeme süreleri uzamayacaktır.
IV. SONUÇ
Son yıllarda çıkarılan en kapsamlı düzenlemelerden biri olan 7440 sayılı Yapılandırma Kanunu ile mükelleflere özetle; kesinleşmiş vergi ve diğer borçlara ödeme kolaylıkları, geçmiş dönemlere ilişkin matrah ve vergi artırımında bulunan mükelleflere avantajlar, işletmelerdeki emtia, makine, teçhizat ve demirbaş kayıtlarına ilişkin cezasız düzeltme imkânı, kasa ve ortaklardan alacaklar hesabının cezasız ve faizsiz düzeltilmesi, dava aşamasındaki ihtilafların sulh yoluyla sonlandırılması, beyan edilmemiş veya eksik beyan edilmiş gelir ve kazançların zam ve faizsiz pişmanlıkla beyan edilmesi gibi bir çok imkan ve kolaylık sağlanmış bulunmaktadır.
Mükelleflerin getirilen imkanlardan yararlanabilmesi için 7440 sayılı Yapılandırma Kanununun uygulamasına yönelik Gelir İdaresi tarafından hazırlanan 1 Seri No.lu Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına Dair 7440 Sayılı Kanun Genel Tebliğde yer alan açıklama ve örneklere bakmak suretiyle hareket etmelerinde yarar vardır.
Çalışmamızın bu bölümünde, 7440 sayılı Kanunla vatandaşların/mükelleflerin kamuya olan borçlarının yapılandırılarak ödenmesinde sağlanan imkan ve kolaylıklardan genel olarak bahsedilmiş olup gelecek bölümlerde mükelleflere sağlanan;
gibi imkan ve kolaylıklardan bahsedilecektir. Mükelleflerin bu avantajlardan yararlanabilmesi için, yapılandırılan borçlarına ilişkin dava açmamaları ve açtıkları davalardan vazgeçmeleri gerekmektedir. Mükellefler başvuruları sırasında dava açmayacaklarını, açmış oldukları davalardan vazgeçtiklerini ve diğer kanun yollarına başvurmayacaklarını yazılı beyan edeceklerdir.
Mükelleflerin Yapılandırma Kanunu kapsamında yararlanabilecekleri her türlü imkandan yararlanabilmek için Gelir İdaresinin internet sayfasında (www.gib.gov.tr) yer alan 7440 sayılı Yapılandırma Kanunu mikro sitesini ziyaret etmeleri ve burada yer alan tebliğ, rehber ve broşürlerden yararlanmaları mümkün bulunmaktadır. Ayrıca, mükelleflerin düzenlemeye ilişkin her türlü soruları için Gelir İdaresinin çağrı merkezi olan Vergi İletişim Merkezini (189) aramaları da mümkün bulunmaktadır.
Yapılandırma Kanunu için başvurular başlamış olup son tarih 31.05.2023 tarihi olup ilk taksit ödemesi 30.06.2023 tarihine kadar yapılacaktır. Ancak, yapılandırmaya başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerini bir aya kadar uzatmaya Cumhurbaşkanı yetkili bulunmaktadır. Sağlanan imkanlardan yararlanmak için kesinleşmiş alacaklar için başvuruların İnteraktif Vergi Dairesi uygulaması üzerinden elektronik ortamda ya da posta yoluyla yapılması mümkün bulunmaktadır.
Yapılandırma Kanunu yazı dizimizin ikinci bölümünde görüşmek üzere…
KAYNAKÇA
"Bu yazıda yapılan açıklamalar, tamamıyla yazarına ait olup, hiçbir şekilde yazarın çalıştığı kurumunu bağlamaz, kurumunun görüşü olarak kullanılamaz ve değerlendirilemez."
NAZALI VERGI & HUKUK