TÜRKİYE’DE PATENT BAŞVURUSU TESCİL SÜRECİ
Patent tescil süreci, uzun ve peş peşe devam eden çok sayıda işlemi gerektirdiğinden karmaşık bir süreç olarak görülmekte ve başvuru sahipleri tarafından sürecin nasıl ilerlediği sıkça sorulmaktadır.
Tescil süreci, patent başvurusunun TÜRKPATENT nezdinde yapılması ile başlıyor gibi görünse de öncesinde buluşun ham halinin değerlendirilmesi için yapılan çalışmalar vardır. Öncelikle, buluş, mevcut teknikte araştırılır ve bulunan benzer dokümanlar dikkate alınarak patentlenebilirlik kriterleri bakımından değerlendirilir. Sonraki süreç patent dokümanının hazırlanmasıdır. Burada, patentin teknikte uzman kişiler tarafından rahatça anlaşılır şekilde yazılması ve koruma kapsamının belirlenmesi gerekir.
Hazırlanan patent dokümanı, patent başvurusu ile başlayan kurum nezdindeki sürecini aşağıdaki işlem adımları takip edilerek tamamlamaktadır. Sıkça sorulan tescillenme sürecini ortalama süreleri ile beraber fikir vermesi açısından siz değerli okuyucularımızla aşağıda paylaşmaktayız.
İşlem adımları;
Özetlemek gerekirse, bir patent başvurusunun tescil edilme süreci TÜRKPATENT kurumunun yoğunluğuna bağlı olarak en iyi durumda yaklaşık 2 ile 3 yıl arasında tamamlanmaktadır. İnceleme raporlarının sayısı arttıkça veya tescile itirazlar geldiği durumda bu süre uzayabilmektedir.
Sizleri bilinçlendirmek adına tescillenme sürecinin temel kavramlarını işlem adımları ile beraber sıralamış bulunuyoruz. Umarız, patent başvurularınızın gerçekleşmesinin ardından bilinçli bir şekilde ilerlemeniz için faydalı olacaktır. Buluşlarınızın devamını dileriz.
PATENT KULLANIM ZORUNLULUĞU VE ZORUNLU LİSANS DURUMLARI
Patent sahibi veya yetkili kıldığı kişi, patentle korunan buluşu kullanmak zorundadır. Patentin verilmesi kararının Bülten’de yayımlanmasından itibaren üç yıllık veya patent başvurusu tarihinden itibaren dört yıllık sürelerden hangisi daha geç sona eriyorsa, bu süre içinde Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPTENT)’na; patent kullanım belgesinin sunulması, kullanmama beyanının sunulması ya da lisans teklifinde bulunulması gerekmektedir. Patentin koruma süresi boyunca, kullanım zorunluluğunu TPMK nezdinde bir kereye mahsus olarak yerine getirilmesi gerekli ve yeterlidir.
Patentlerde kullanma zorunluluğu olduğundan bu durum zorunlu lisans verilmesi hallerine neden olur. Bu zorunluluk halleri, Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK)’nda Madde 129’da açıklanmıştır. Kanun maddesinde yer alan aşağıdaki şartlardan en az birinin olması halinde zorunlu lisans verilebilir.
Zorunlu lisansın oluştuğu şartlar:
Kullanılmama durumunda zorunlu lisans
Patent konusu buluşun kullanılmaya başlanmamış olduğu veya kullanım için ciddi ve gerçek girişimlerde bulunulmadığı ya da kullanımın ulusal pazar ihtiyacını karşılayacak düzeyde olmadığı gerekçeleriyle zorunlu lisans verilmesi talep edilebilir. Söz konusu durum, haklı bir neden olmaksızın, buluşun kullanımına aralıksız olarak üç yıldan fazla ara verildiği hâllerde de uygulanır.
Kullanımın değerlendirilmesinde en önemli kısım pazar şartlarıdır. Objektif olarak ruhsatlandırma, standartlara uygunluk, değişik alanlarda yeni uygulamaların yapılma gerekliliği gibi teknik, ekonomik veya hukuki sebepler patentin kullanılamamasının haklı sebepleri olarak kabul edilir. Bu sebepler, patent sahibinin kontrolü ve iradesi dışındaki sebeplerdir. Patentin kullanılamamasının haklı sebeplerine ilişkin bilgi ve belgeler, patent sahibi tarafından patentin verildiğine ilişkin ilanın ilgili bültende yayımlandığı tarihten itibaren üç yıl içinde TÜRKPATENT’e verilir ve Patent Siciline kaydedilir.
Patent konularının bağımlılığı hâlinde zorunlu lisans
Patent konusu buluşun, önceki patentin sağladığı haklara tecavüz edilmeksizin kullanılmasının mümkün olmaması hâlinde, patent konuları arasında bağımlılık söz konusu olacağından, sonraki tarihli patentin sahibi önceki tarihli patent konusu buluşu, sahibinin izni olmaksızın kullanamaz.
Bu durum olması hâlinde, sonraki tarihli patentin sahibi, patent konusu buluşunu kullanmak için, buluşunun önceki tarihli patent konusu buluşa göre büyük ölçüde ekonomik yarar sağlayan önemli bir teknik ilerleme göstermesi şartıyla zorunlu lisans verilmesini talep edebilir. Sonraki tarihli patentin sahibine zorunlu lisans verilmişse, önceki tarihli patentin sahibi de sonraki tarihli patent konusu buluşu kullanmak için kendisine zorunlu lisans verilmesini talep edebilir. Bağımlılığı olan patentlerden birinin hükümsüzlüğü veya patent hakkının sona ermesi hâlinde, zorunlu lisans kararı da ortadan kalkar.
Kamu yararı nedeniyle zorunlu lisans
Kamu sağlığı veya millî güvenlik nedenleriyle patent konusu buluşun kullanılmaya başlanılması, kullanımın artırılması, genel olarak yaygınlaştırılması, yararlı bir kullanım için ıslah edilmesinin büyük önem taşıması veya patent konusu buluşun kullanılmamasının ya da nitelik veya nicelik bakımından yetersiz kullanılmasının ülkenin ekonomik veya teknolojik gelişimi bakımından ciddi zararlara sebep olacağı hâllerde zorunlu lisans verilmesi Cumhurbaşkanı’nca karar verilir. Kamu yararı gerekçesiyle verilen zorunlu lisanslar inhisari olabilir.
Islahçının eskiyi kullanmadan yeni bir bitki çeşidi geliştirememesi nedeniyle zorunlu lisans
Patent sahibinin, önceki bir bitki çeşidine ait ıslahçı hakkına tecavüz etmeden patent hakkını kullanamaması durumu zorunlu lisansa konu olabilir. Bu durumda, 5042 sayılı Kanun hükümleri uygulanır. Patent sahibi, korunan bitki çeşidinin kullanımı için zorunlu lisans verdiği kişiden kendisine; yeni bitki çeşidine ait korunan buluşun kullanımı için kendisine makul şartlarda karşılıklı lisans verilmesini talep edebilir.
Zorunlu lisans talebi
Zorunlu lisans talep edenin, patent sahibinden makul ticari şartlar altında sözleşmeye dayalı lisans istemesine rağmen makul bir süre içinde alamadığına dair kanıtı olması halinde bunu zorunlu lisans talebine ekler. Mahkeme, zorunlu lisans talebinin bir sureti ile ekli belgelerin birer suretini patent sahibine gecikmeksizin gönderir. Patent sahibine, bunlara karşı delilleriyle birlikte görüşlerini sunması için bildirim tarihinden itibaren bir ay süre verilir. Bir ay içinde talebin reddine veya zorunlu lisansın verilmesine karar verir. Bu süre uzatılamaz. Patent sahibi, zorunlu lisans talebine itiraz etmemişse, mahkeme gecikmeksizin zorunlu lisansa karar verir. Zorunlu lisansın verildiği kararda; lisansın kapsamı, bedeli, süresi, lisans alan tarafından gösterilen teminat, kullanıma başlama zamanı ile patentin ciddi ve etkin kullanımını sağlayan önlemler belirtilir. Zorunlu lisans verilmesi hâlinde, lisans alanın alt lisans verme ve patent konusunu ithal etme hakkı yoktur.
Patent konusu buluşun kullanılmaması, patent konularının bağımlılığının söz konusu ve başka ülkelerdeki kamu sağlığı sorunları sebebiyle eczacılık ürünlerinin ihracatının söz konusu olması durumlarında mahkemeden; patent sahibinin, patent kullanılırken rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı faaliyetlerde bulunması durumunda ise Rekabet Kurumu’ndan zorunlu lisans talep edilir.
YAZILIMLARIN TELİF HAKLARI İLE KORUNMASI
Bilgisayar programları, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Madde 82(2)’ye göre buluş niteliğinde sayılmamaktadır. Dolayısıyla, yazılımlar da patentlenebilir olmayan bilim ve edebiyat eseri olarak kabul edilmişlerdir.
Telif hakkı; kişinin her türlü fikri emeği ile meydana getirdiği eserleri üzerinde hukuken sağlanan korumadır. Ülkemizde telif hakları, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK) çerçevesinde düzenlenmektedir.
Bilgisayar programları (yazılım), 5846 sayılı Kanun’a göre ilim-edebiyat eseri olarak korunmaktadır. Ayrıca bir sonraki aşamada bilgisayar programı oluşturabilecek sahibinin hususiyetine taşıyan hazırlık tasarımları da bu koruma kapsamındadır.
5846 sayılı Kanun gereğince bir yazılımın sahibi, onu meydana getirendir ve meydana getirdiği yazılım üzerinde mali ve manevi haklara sahiptir. İstihdam ilişkisi kapsamında çalışanlar tarafından meydana getirilen yazılımlar üzerindeki mali hakları kullanma yetkisi aksi öngörülmedikçe çalıştıkları şirketlerine ait olmaktadır.
Yazılımlar da dahil olmak üzere eserler, meydana getirildiği andan itibaren başlayan otomatik bir korumadan yararlanmaktadırlar. Korumanın başlaması için yazılımın herhangi bir kuruma kayıt ettirilmesine ya da onaylattırılmasına gerek bulunmamaktadır. Bununla birlikte eserlerin noter aracılığıyla ya da Kültür ve Turizm Bakanlığı nezdinde hak sahiplerinin talebi üzerine tescil ettirilmesi mümkün olmaktadır.
Yazılımların İsteğe Bağlı Tescil Başvurusu
İsteğe Bağlı Tescil işlemi, yaptırılması zorunlu olmayan, yaptırılmadığında hak kaybına neden olmayan ve kişiye herhangi bir hak vermeyen beyana dayalı bir işlemdir. Beyana dayalı olarak gerçekleştirilen İsteğe Bağlı Tescil işlemi sonucunda verilen belge, eser sahibinin yani eseri meydana getiren kişi ya da kişilerin kim olduğunun ispat edilmesinde kolaylık sağlar. Bu işlem hak kurucu etkiye sahip değildir.
Bilgisayar programını meydana getiren (kaynak kodlarını yazan) kişiler ile eser üzerindeki hakları kullanma yetkisine sahip işveren statüsündeki şirketler, kurum ve kuruluşlar tescil işlemi için www.telifhaklari.gov.tr adresinde yer alan Başvuru İşlemleri bağlantısı kullanarak başvuruda bulunabilirler. Bu işlem Kültür ve Turizm Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü nezdinde yapılmaktadır.
Başvurana ait e-devlet şifresi ile sisteme giriş yapıldıktan sonra başvuru formu doldurulmakta, bilgisayar programının kodlarının yer aldığı dosya, başvuru ekranına yüklenmektedir. Başvuru işleminin tamamlanmasının ardından ıslak imzalı başvuru belgeleri Bakanlığa şahsen veya posta yoluyla iletilmektedir.
Bakanlık tarafından başvuru işleminin onaylanmasının ardından, sisteme yüklenen ve bilgisayar programının kodlarını içeren dosta zaman damgası ile damgalanmakta ve ardından e-imza taşıyan tescil belgesi üretilmektedir. Üretilen bu belge, başvuru sahibi tarafından, başvuru için kullanılan sistem üzerinden dijital olarak temin edilebilmektedir.
Başvuru, eser sahibi tarafından yapılabildiği gibi vekaletname ile atadığı vekili tarafından da eser sahibi adına yapılabilmektedir. Bu durumda, noter onaylı vekaletname gerekmektedir.
Koruma süresi, eser sahibi yaşadığı sürece ve ölümünden itibaren 70 yıl olup, sahibinin ölümünden sonra alenileşen eserlerde koruma süresi ölüm tarihinden sonra 70 yıldır. Eser sahibi tüzel kişiyse, koruma süresi aleniyet (basım, yayım, başka kişiler ile paylaşma, vb.) tarihinden itibaren 70 yıl olmaktadır.
Kaynakça:
https://www.telifhaklari.gov.tr/Kayit-Tescil-Yazilim-Sektorunde-Telif-Haklari
https://www.telifhaklari.gov.tr/Telif-Haklari
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ İLE AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNE İLİŞKİN KANUNLARDA (4691 VE 5746 SAYILI KANUNLAR) DEĞİŞİKLİK İÇEREN TEKLİF KANUNLAŞTI
4691 Sayılı Teknokent ve 5746 Sayılı Ar-Ge ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunlarda önemli düzenlemeleri içeren 7263 Sayılı Kanun 03.02.2021 tarihli Resmî Gazete ’de yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Kanun’da yer alan bazı değişiklikler aşağıdaki gibidir:
Kanun metnine buradan ulaşabilirsiniz.
1702 PATENT TABANLI TEKNOLOJİ TRANSFERİ DESTEKLEME ÇAĞRISI (1702 - PATENT LİSANS – 2021 – 1) AÇILDI
Yükseköğretim kurumları, araştırma altyapıları, kamu kurumları, kamu araştırma merkez ve enstitüleri ve erken aşama teknoloji şirketleri tarafından yürütülen araştırma, geliştirme ve yenilik projeleri sonucunda ortaya çıkan ve patent ile korunan teknolojilerin lisanslama veya devir yolu ile Türkiye’de yerleşik sermaye şirketlerine aktarılmasının hedeflendiği 1702 – Patent Lisans – 2021-1 kodlu çağrıya ön kayıt için son tarih 19 Nisan 2021 olup, proje önerisinin gönderileceği son tarih ise 10 Mayıs 2021 ‘dir.
Programa başvurulabilecek patentlerin tescilli olma veya araştırma raporunun yayınlanmış olma şartı bulunmaktadır ve tescilli olmayıp araştırma raporu yayınlanmış bir patent için başvurulması durumunda, proje onaylanırsa, destek patentin tescil olduğu tarihten başlayacaktır.
Büyük ölçekli müşteri kuruluşlar için destek oranı üst sınırı %60, KOBİ niteliğindeki müşteri kuruluşlar için destek oranı üst sınırı %75’tir.
Projeler aşağıda belirtilen üç boyut altında, her bir boyut için 10 puan üzerinden olmak üzere toplam 30 puan üzerinden değerlendirilecektir.
1.Projenin teknolojik ve/veya teknik yeterliliği
2.Projenin Yapılabilirliği
3.Projenin Etkisi
Proje başvurusunda olması gereken dokümanlar ise şunlardır:
Çağrı hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
|
NAZALI VERGI & HUKUK |