Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 01.01.2017 tarihinde yürürlüğe girecek şekilde 17 Aralık 2016 tarih, 29921 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
4632 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda 10/8/2016 tarihinde yapılan değişiklikle 01/01/2017 tarihi itibariyle kırk beş yaşını doldurmamış olan çalışanların otomatik olarak emeklilik planına dâhil edilmesi planlanmıştır.
Buna göre, Türk vatandaşı veya mavi kartlı olan 45 yaşını doldurmamış kişilerden ücretli çalışanlar (5510 sayılı kanunun 4/a ve 4/c bendine tabi kişiler) işverenin kanun hükümlerine göre düzenleyeceği bir emeklilik sözleşmesiyle emeklilik planına dâhil edilecektir. Aynı konuyu düzenleyen, “Bireysel Emeklilik Sistemi Hakkında Yönetmelik” te sisteme dahil edilecek çalışanlar, sigorta şirketinin belirlenmesi, sigorta şirketiyle yapılacak emeklilik sözleşmesinin içeriği, çalışanın cayma hakkı, ara verme, işyeri değişikliği, mevcut primlerin aktarılması ile sistemden ayrılma ve emeklilik hakkının kullanılması konuları detaylandırılmıştır.
İŞVERENİ ARACILIĞIYLA SiSTEME DÂHİL EDİLECEK ÇALIŞANLAR
Birden fazla işveren ile iş akdi bulunan çalışanlar her bir işveren tarafından sunulan emeklilik planına ayrı ayrı dâhil edilecek. Ancak;
sigortalılık yönünden 4/a kapsamında olmalarına karşın BES programına dahil edilmeyecekler.
İŞVERENİN YETKİLİ BİRİMLERİ BELİRLEMESİ
İşveren BES kapsamında, çalışanlarının sisteme dâhil edilmesi, katkı paylarının hesaplanması ve bu payların sigorta şirketine aktarılması ile diğer işlemleri yürütmesi için yetkili birimlerini veya yöneticilerini belirleyecekler.
İŞVERENİN EMEKLİLİK SÖZLEŞMESİ YAPACAĞI SİGORTA ŞİRKETİNİN BELİRLENMESİ
İşveren, BES sözleşmesi yapacağı sigorta şirketini hizmet kalitesini ve çalışana sağlanan avantajları dikkate almak kaydıyla Müsteşarlıkça uygun görülen şirketler arasından belirleyebilir. Ancak, sigorta şirketinden komisyon dâhil hiçbir şekilde maddi menfaat sağlayamaz. Aynı şekilde sigorta şirketlerinin de işverene bu şekilde bir teklifte bulunması yasaklanmıştır. İşveren, işyerindeki bütün çalışanlarını aynı emeklilik planına dahil etmek zorunda değildir, farklı emeklilik planları belirleyebilir.
EMEKLİLİK SÖZLEŞMESİNİN ASGARİ İÇERİĞİ
Emeklilik sözleşmesinde tarafların hak ve yükümlülükleri, ücret ödeme günü, ilgililere yapılacak iade ve ödeme esasları, çalışana ait güncel verilerin tutulması ve ilgililere yapılacak bildirimlerin usulü belirlenecek ve bununla birlikte sigorta şirketinin seçimi ile katkı payının işveren tarafından şirkete aktarılması hariç diğer bütün yükümlülüklerin sigorta şirketlerince yerine getirilmesi kararlaştırılabilecektir.
Çalışana ait kişisel veriler, veri sahibinin açık rızasının alınmasına gerek olmaksızın sigorta şirketiyle paylaşılabilecek ve veri paylaşımı, kişisel verilerin korunmasına ilişkin mevzuat hükümlerine aykırılık teşkil etmeyecektir.
CAYMA HAKKI
Çalışanın ücretinden kesilen ilk katkı payının sigorta şirketinin hesaplarına intikal ettiği tarihi takip eden ilk işgünü emeklilik planına dâhil edildiği sigorta şirketi tarafından çalışana posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçları ile bildirilecektir.
Çalışan, emeklilik planına dahil edildiğinin kendisine bildirilmesini müteakip iki ay içinde cayma hakkını kullanabilir. Cayma süresinden sonra da çalışan dilediği zaman sistemden ayrılabilir. Cayma talebi, çalışan tarafından posta yoluyla veya güvenli elektronik iletişim araçlarıyla ilgili emeklilik sözleşmesi hükümlerine göre işverene veya sigorta şirketine bildirilecektir. Cayma bildiriminin ulaşmasını müteakip on iş günü içinde ödenen katkı payları, varsa hesabında bulunan yatırım gelirleri ile birlikte çalışana iade edilecek ve iade ödemesinin zamanında yapılmamasından doğan zararlara ticari işler için uygulanacak temerrüt faizi uygulanacaktır.
ÇALIŞAN KATKI PAYI VE KATKI PAYININ İŞVEREN TARAFINDAN SİGORTA ŞİRKETİNE AKTARILMASI
Çalışanların katkı payı prime esas kazançlarının %3’üdür. Prime esas kazançta işveren tarafından değişiklik yapılmasına rağmen, işveren eksik katkı payı ödemesi yapımışsa eksik yatırılan ek katkı payı ödemesi bir sonraki dönem ücretinden kesilmek suretiyle yapılacak, fazla katkı payı ödemesi yapılmışsa bir sonraki dönem mahsuplaşma sağlanacak şekilde ödeme yapılacaktır. Prime esas kazanç değişikliği halleri dışında fazla katkı payı ödemesi yapılmışsa fazladan kesilen tutar çalışana iade edilecektir.
Çalışan, %3 oranındaki katkı payını, bu oranın altına düşmemek kaydıyla işverene bildirerek her zaman değiştirebilir. Çalışanlar bu taleplerini ilgili ayın ücret hesaplaması tamamlanmadan önce bildirmekle yükümlüdürler. Ücret hesaplaması tamamlandıktan sonra gelen talepler bir sonraki ödeme döneminden itibaren gerçekleştilecektir.
Katkı payı ücretten kesilmek suretiyle çalışan adına açılan bireysel emeklilik hesabına aktarılacak ve bu hesaplara katkı payları dışında herhangi bir para girişi yapılmayacaktır.
Çalışanın işyerinden ayrılması ile yeni bir işyerinde çalışmaya başlaması ve yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunmaması durumlarına mahsus olmak üzere katkı payı ödemeleri çalışan tarafından belirlenen yöntemle de yapılabilecektir.
Katkı payı, en geç emeklilik sözleşmesi ile belirlenen ücret ödeme gününü takip eden işgünü, banka aracılığıyla sigorta şirketinin bildirdiği hesaba aktarılır.
Çalışma ilişkisi sona eren çalışan, en az ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanacak asgari brüt ücretin %3’ü oranında katkı payı ödemeye devam edebilir. Bu durumda çalışan katkı payı ödemeye yönelik talebini, işten ayrılma tarihini izleyen ayın sonuna kadar sigorta şirketine bildirmek zorundadır. Çalışan katkı payı ödemeye devam etmeyi talep etmezse ilgili emeklilik sözleşmesinden ayrılma işlemi gerçekleştirilir.
İşveren katkı payını zamanında sigorta şirketine aktarmaz veya geç aktarırsa çalışanın birikiminde oluşan parasal kaybından sorumludur.
ÇALIŞANIN İŞYERİNİN DEĞİŞMESİ
Daha önce çalışan olarak bireysel emeklilik sistemine dâhil edilen ve işyerinin değiştiği tarih itibarıyla sistemde bulunan bir çalışanın bireysel emeklilik hesabındaki birikimi ile varsa ödenen devlet katkısı, yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunması halinde, yeni işyerindeki plana aktarılacak ve çalışanın sistemde kazandığı emekliliğe esas süresi ile devlet katkısının hak edilmesine esas süresi yeni işyerindeki planda aynen korunacaktır.
İşyeri değişikliği sebebiyle çalışanın birikiminin ve devlet katkısının başka bir sigorta şirketine aktarılmasının gerektiği hallerde, aynı sigorta şirketinde 2 yıl kalma zorunluluğu uygulanmayacaktır.
Daha önce bireysel emeklilik sistemine dâhil edilen ve işyerinin değiştiği tarih itibarıyla sistemde bulunan bir çalışan, yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunmaması halinde, önceki işyerinde dâhil olduğu emeklilik planı kapsamında en az ilgili takvim yılının ilk altı ayında uygulanacak asgari brüt ücretin %3’ü oranında katkı payı ödemeye devam edebilir.
Yeni işyerinin kapsama alınması halinde, çalışan, işvereni tarafından yeni işyeri kapsamındaki emeklilik planına dâhil edilir.
Çalışanın yeni işyeri kapsamındaki emeklilik planına dâhil edilmesi, sigorta şirketi değişikliğini gerektirmesi halinde aktarım, sigorta şirketi değişikliği gerektirmemesi halinde ise plan değişikliği gerçekleştirilir.
İşyeri, değişen çalışanın yeni işyerinde çalışanlara sunulan bir emeklilik planı bulunmaması ve çalışanın katkı payı ödemeye devam etmeyi talep etmemesi durumunda ilgili emeklilik sözleşmesinden ayrılma işlemi gerçekleştirilir. Çalışan katkı payı ödemeye yönelik talebini, işyeri değişikliğini izleyen ayın sonuna kadar sigorta şirketine bildirmek zorundadır.
Birden fazla sözleşmeye ödeme yapan çalışanın hizmet akdinin sonlanması sebebiyle, sonlanan akit uyarınca açılan sözleşme kapsamındaki birikim ve devlet katkısı hesabındaki tutarlar yürürlükte bulunan sözleşmelerinden tercih ettiğine aktarılır veya ilgili sözleşmeden ayrılma işlemi gerçekleştirilir.
ARA VERME
Çalışan katkı payı ödemeye ara vermeyi talep edebilir. Çalışanın ara verme talebini iletmesi üzerine çalışana ödenen ücretten katkı payı kesintisi yapılamaz. Çalışan ara verme talebini en geç ücret ödeme gününden üç işgünü öncesine kadar iletir. Bu tarihten sonra iletilen talepler, ancak bir sonraki aya ilişkin ücret ödemesinden itibaren dikkate alınır. Ara verme, talep tarihinden itibaren azami 3 aylık süre için yapılabilir. Bu sürenin bitiminden önce veya bitimini müteakip çalışanın tekrar ara verme talebinde bulunulması mümkündür. Ara verme süresinin bitimini müteakip ücret üzerinden yapılan katkı payı kesintisine işveren tarafından devam edilir. Ödemeye ara verme hakkı yalnızca çalışan tarafından kullanılabilir. Söz konusu hak işverene devredilemez.
EMEKLİLİK PLANI, FON DAĞILIMI VE KESİNTİLER
Plan değişiklikleri yalnızca işverenlerce yapılır. Çalışanlarca işyeri değişikliği veya faiz içeren veya faiz içermeyen yatırım aracı tercihi değişikliği hariç plan değişikliği yapılamaz. Sigorta şirketi, katkı payını çalışan veya işverence tercih edilen fonda yatırıma yönlendirir.
Emeklilik planları çerçevesinde sigorta şirketlerce fon işletim gider kesintisi dışında başka bir kesinti yapılamaz.
BİRİKİMİN AKTARIMI
İşyeri değişikliği durumunda, yeni işyerinde plan sunulması durumunun sigorta şirketi değişikliği gerektirmesi ile hizmet akdi sonlanması durumlarında gerçekleştirilen aktarım işlemleri hariç sigorta şirketleri arası aktarım talebi yalnızca işverenlerce yapılabilir.
SİSTEMDEN AYRILMA VE EMEKLİLİK HAKKININ KULLANILMASI
Çalışanın emeklilik hakkını kullanarak sistemden ayrılmayı talep etmesi halinde, tüm sözleşmeleri hesap birleştirme işlemine tabi tutulur.
Çalışanın aynı veya farklı sigorta şirketinde birden fazla sözleşmesi bulunması halinde, çalışanın sisteme giriş tarihi, yürürlükte bulunan bu sözleşmeler kapsamında dâhil olunan planlar arasından en eski plan girişi tarihi dikkate alınarak belirlenir. Bu durumda çalışanın bu kapsamdaki tüm sözleşmelerinden emekliliğe hak kazanması için en az birinden bu hakkı kazanması ve hesaplarını birleştirmesi gerekir.
Sistemden ayrılma işlemi gerçekleştiren çalışanlar, 2 yılda bir tekrar otomatik olarak sisteme dâhil edilebilirler.
Çalışanın cayma hakkını kullanmaması halinde adına sisteme girişte bir defaya mahsus olarak Devlet tarafından 1000 TL katkı payı ödenir.
Bilgi edinilmesi rica olunur.
Yönetmeliğe aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.
İşbu yazı hakkında ek bilgi gerektiğinde aşağıdaki kişilerle irtibata geçmenizi rica ederiz.
|
Ersin Nazalı Yönetici Ortak, Avukat, YMM |
Çağdaş Güren Yönetici Ortak, Sosyal Güvenlik Müşaviri |
Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir; bu sebeple belirtilen konularda bir aksiyon almadan önce, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz. NAZALI’ya işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.