Duyurumuz, 31 Aralık 2019 tarihli ve 30995 sayılı Resmî Gazete (4. Mükerrer)’de yayımlanan Ceza Muhakemesinde Seri Muhakeme Yönetmeliği (“Yönetmelik”)’ne ilişkindir. İşbu Yönetmelik, 01.01.2020 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Yönetmeliğin amacı, ceza muhakemesinde seri muhakeme usulünün uygulanmasına dair usul ve esasları belirlemektir. Bu kapsamda; seri muhakeme usulünün uygulama alanı, usule ilişkin düzenlemeler, usulün teklifi, yaptırımları belirleme usulü, Cumhuriyet savcısı tarafından düzenlenen talepnamede yer alacak hususlar, mahkemece talepnamenin değerlendirilmesi, talep üzerine verilecek kararlar ile bu kararlara ilişkin itiraz usulü ve uygulamaya dair diğer hususlar Yönetmelik aracılığıyla düzenlenmiştir. Buna göre;
Yürürlük tarihi itibarıyla kovuşturma evresine geçilmiş, hükme bağlanmış veya kesinleşmiş dosyalarda seri muhakeme usulü uygulanmayacaktır. Ayrıca, suç, seri muhakeme usulü kapsamında olsa bile Türk Ceza Kanununda yer alan; yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır ve dilsizlik hâllerinde bu usul uygulanmayacaktır. Ek olarak, seri muhakeme usulü kapsamındaki suçun, iştirak hâlinde işlenmesi durumunda şüphelilerden birinin bu usulün uygulanmasını kabul etmemesi veya birinci fıkra kapsamındaki kişilerle birlikte işlenmesi hâlinde seri muhakeme usulünün uygulanması söz konusu olmayacaktır.
Seri Muhakeme kapsamındaki suçlar Yönetmeliğin 6. maddesinde sayılmıştır. Bu itibarla, kamu davası açılması için yeterli şüphe oluşturacak delil elde edilmesi üzerine kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde, seri muhakeme usulü uygulanacaktır.
Seri muhakeme usulünün uygulanması kapsamında, cumhuriyet savcısı şüpheliyi seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif etmek amacıyla en kısa sürede davet edecektir. Şüphelinin mazeretsiz olarak davete icabet etmemesi, resmî mercilere beyan edilmiş olup da soruşturma dosyasında yer alan adreste bulunmaması veya yurt dışında olması ya da başka bir nedenle şüpheliye ulaşılamaması hâlinde Cumhuriyet savcısı tarafından bu durum tutanağa bağlanacak ve soruşturmaya genel hükümlere göre devam edilecektir. Cumhuriyet savcısı seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif etmeden önce şüpheliyi bu usul hakkında bilgilendirecektir.
Seri muhakeme usulü, şüphelinin müdafi huzurunda özgür iradesi ile bu usulün uygulanmasını kabul etmesi hâlinde gerçekleştirilecektir. Şüpheli mahkeme tarafından hüküm kuruluncaya kadar seri muhakeme usulünün uygulanmasına yönelik iradesinden vazgeçebilecektir. Şüpheli, iddianamenin düzenlenmesine kadar Cumhuriyet savcısına başvurarak hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını talep edebilir. Seri muhakeme usulünün uygulanmasını teklif etmek amacıyla şüpheli hakkında zorla getirme kararı verilemeyecek ve yakalama emri düzenlenemeyecektir.
Seri muhakeme usulünün herhangi bir sebeple tamamlanamaması veya mahkemece soruşturmanın genel hükümlere göre sonuçlandırılması amacıyla dosyanın Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesi hâllerinde, şüphelinin seri muhakeme usulünü kabul ettiğine ilişkin beyanları ile bu usulün uygulanmasına dair diğer belgeler, takip eden soruşturma ve kovuşturma işlemlerinde delil olarak kullanılamayacaktır. Soruşturma konusu suçun seri muhakeme usulüne tâbi olması Cumhuriyet savcısının maddi gerçeği araştırma yükümlülüğünü ortadan kaldırmayacaktır.
Cumhuriyet savcısı, Türk Ceza Kanununun 61. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen hususları göz önünde bulundurarak, suçun kanuni tanımında öngörülen cezanın alt ve üst sınırı arasında tespit edeceği temel cezadan yarı oranında indirim uygulamak suretiyle cezayı ve/veya güvenlik tedbirini belirleyecektir. Belirlenen yaptırımlar hakkında, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde Kanunun 231. maddesine göre hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir. Hapis cezası belirlenmesi durumunda, Cumhuriyet savcısı tarafından, koşulları bulunması hâlinde ilgili hapis cezası Türk Ceza Kanununun 50. maddesine göre seçenek yaptırımlara çevrilebilir veya 51. maddesine göre ertelenebilir.
Cumhuriyet savcısı, şüpheli hakkında seri muhakeme usulünün uygulanmasını mahkemeden talep edecektir. Mahkeme, talepnamenin verildiği gün incelemesini derhal yapacak, şüpheliyi müdafi huzurunda seri muhakeme usulü ile ilgili olarak dinleyecek ve usulü sonuçlandıracaktır. Şüphelinin mazeretsiz olarak mahkemeye gelmemesi halinde, bu usulün uygulanmasından vazgeçtiği kabul edilecektir.
Talepnamenin Yönetmeliğin 13. maddesi kapsamında eksiklikler ihtiva etmesi durumunda eksikliklerin tamamlanması amacıyla Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmesine karar verilecektir. Mahkemece, isnat olunan suçun seri muhakeme usulü kapsamında olmadığı veya şüphelinin seri muhakeme usulünü öngörülen süreçler çerçevesinde kabul etmediği kanaatine varılması hâllerinde talep reddedilecektir. Bu durumda, dosya Cumhuriyet başsavcılığına gönderilecek ve soruşturma genel hükümlere göre sonuçlandırılacaktır.
Mahkeme, eylemin seri muhakeme usulü kapsamında olduğu, bu usulün şüpheliye Kanunda öngörülen koşullar çerçevesinde teklif edildiği ve şüphelinin bu teklifi müdafii huzurunda özgür iradesiyle kabul ettiği kanaatine varırsa talepte belirlenen yaptırım doğrultusunda hüküm kuracaktır. Mahkemece Cumhuriyet savcısının talebi doğrultusunda kurulan hükme genel hükümler çerçevesinde itiraz edilebilecektir.
Söz konusu Yönetmelik’e aşağıdaki link aracılığıyla ulaşabilirsiniz.
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2019/12/20191231M4-2.htm
|
NAZALI HUKUK |