Konu: Bölge İdare Mahkemeleri tarafından kesin olarak verilen kararlar arasındaki aykırılık, serbest dolaşıma giriş beyannamesiyle ithal edilen gözetim uygulamasına tabi eşyanın fatura değeri ile gözetim kıymeti arasındaki farkın yurt dışı gider olarak beyanı sonucu fazladan ödendiği ileri sürülen gümrük ve katma değer vergilerinin 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun 211. maddesi uyarınca geri verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair karara vaki itirazın reddi yolunda tesis edilen işlemlerin hukuka uygun olup olmadığına ilişkindir.
I. AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI
1. Samsun Bölge İdare Mahkemesi 1. Vergi Dava Dairesi’nin E.2018/368 sayılı dosyası
Trabzon Vergi Mahkemesi 17.04.2018 tarih ve E.2018/216, K.2018/216 sayılı kararı ile yükümlüsünce ödenen vergilerin beyana dayalı olarak ödenen vergi olması nedeni ile Gümrük Kanunu’nun 211. maddesinin işletilmesine engel olmadığı, beyanın bağlayıcılığı nedeniyle bu yönde değerlendirme yapılamayacağı gerekçesi ile dava konusu işlemi iptal etmiştir.
Davalı İdare’nin istinaf başvurusuna istinaden dosyayı inceleyen Samsun Bölge İdare Mahkemesi;
2. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. Vergi Dava Dairesi’nin E.2017/146 sayılı dosyası
İstanbul 3. Vergi Mahkemesi 24.11.2016 tarih ve E.2016/1298, K.2016/2472 sayılı kararı ile gözetim tebliğinde belirtilen kıymet, eşyanın Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş gerçek satış bedeli olmadığı, belirtilen kıymetin esas alınması suretiyle tahakkuk yapılmasını öngören bir düzenleme olmadığı, bu nedenle gözetim önlemlerinin hukuka aykırı uygulanması suretiyle fazladan tahsil edilen verginin iadesi isteminin reddine ilişkin işlemde mevzuata uygunluk görülmediğinden davanın kabulü ile dava konusu işlemin reddine karar vermiştir.
Davalı İdare’nin istinaf başvurusuna istinaden dosyayı inceleyen İstanbul Bölge Mahkemesi istinaf talebinde bulunulan mahkeme kararının kaldırılmasını gerektirecek herhangi bir neden bulunmadığı gerekçesi ile istinaf başvurusunu kesin olarak reddetmiştir.
3. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. Vergi Dava Dairesi’nin E.2017/230 sayılı dosyası
Bursa 2. Vergi Mahkemesi 23.12.2016 tarih ve E.2016/1479, K.2016/1823 sayılı kararı ile gerçek kıymete dair idarece yapılmış bir tespitin bulunmadığı, gözetim uygulamasına tabi tutulan eşyaya ilişkin tebliğde belirtilen kıymetin, eşyanın Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş gerçek bedelini yansıtmadığı, dolayısıyla ortada kanunen ödenmesi gereken herhangi bir vergi bulunmadığı gerekçesi ile davanın kabulü ile dava konusu işlemin iptali yönünde hüküm tesis etmiştir.
Davalı İdare’nin istinaf başvurusuna istinaden dosyayı inceleyen İstanbul Bölge İdare Mahkemesi istinaf talebinde bulunulan mahkeme kararının kaldırılmasını gerektirecek herhangi bir neden bulunmadığı gerekçesi ile istinaf başvurunu kesin olarak reddetmiştir.
4. İstanbul Bölge İdare Mahkemesi 5. Vergi Dava Dairesinin E.2017/3727 sayılı dosyası
Tekirdağ Vergi Mahkemesi 27.04.2017 tarih ve E.2017/28, K.2017/249 sayılı kararı ile ithal edilen eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesinde öncelikle satış bedelinin esas alınması, bunun mevcut olmadığının tespiti halinde de sırasıyla diğer yöntemlere başvurulması gerektiği, gözetim belgesi ibraz edememenin Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş bir ek tahakkuk doğurmadığı, gözetim uygulamasına tabi tutulan eşyaya ilişkin tebliğde belirtilen kıymetin eşyanın mevzuata göre belirlenmiş gerçek satış bedelini yansıtmadığı gerekçesi ile davanın kabulü ile dava konusu işlemin iptali yönünde hüküm tesis etmiştir.
Davalı İdare’nin istinaf başvurusuna istinaden dosyayı inceleyen İstanbul Bölge İdare Mahkemesi istinaf talebinde bulunulan mahkeme kararının kaldırılmasını gerektirecek herhangi bir neden bulunmadığı gerekçesi ile istinaf başvurunu kesin olarak reddetmiştir.
5. Erzurum Bölge İdare Mahkemesi Vergi Dava Dairesi’nin E.2017/778 sayılı dosyası
Erzurum Vergi Mahkemesi 29.03.2017 tarih ve E.2016/645, K.2017/392 sayılı kararı ile ithal edilen eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesinde öncelikle satış bedelinin esas alınması, bunun mevcut olmadığının tespiti halinde de sırasıyla diğer yöntemlere başvurulması gerektiği, gözetim belgesi ibraz edememenin Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş bir ek tahakkuk doğurmadığı, gözetim uygulamasına tabi tutulan eşyaya ilişkin tebliğde belirtilen kıymetin eşyanın mevzuata göre belirlenmiş gerçek satış bedelini yansıtmadığı gerekçesi ile davanın kabulü ile dava konusu işlemin iptali yönünde hüküm tesis etmiştir.
Davalı İdare’nin istinaf başvurusuna istinaden dosyayı inceleyen Erzurum Bölge İdare Mahkemesi istinaf talebinde bulunulan mahkeme kararının kaldırılmasını gerektirecek herhangi bir neden bulunmadığı gerekçesi ile istinaf başvurunu kesin olarak reddetmiştir.
II. HUKUKİ DEĞERLENDİRME
Bölge İdare Mahkemesi Vergi Dava Dairelerince kesin olarak verilen kararlar arasındaki aykırılık, serbest dolaşıma giriş beyannamesiyle ithal edilen gözetim uygulamasına tabi eşyanın fatura değeri ile gözetim kıymeti arasındaki farkın “yurt dışı gider” olarak beyanı sonucu fazladan ödendiği ileri sürülen gümrük ve katma değer vergilerinin Gümrük Kanunu’nun 211. maddesi uyarınca geri verilmesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair karara vaki itirazın reddi yolunda tesis edilen işlemlerin hukuka uygun olup olmadığına ilişkindir.
Mevzuat hükümlerinin birlikte değerlendirilmesinden, ithal edilen eşyanın gümrük kıymetinin belirlenmesinde öncelikle satış bedelinin esas alınması, satış bedelinin esas alınması için gerekli koşulların mevcut olmadığının tespiti halinde de sırasıyla diğer yöntemlere başvurulması gerektiği; ayrıca Gümrük İdaresi’nin beyanın doğruluğunu tespit amacıyla her zaman, her türlü bilgi ve belgeyi inceleyerek değerlendirme hak ve yetkisine sahip olduğu sonucuna ulaşılmaktadır.
Ticaret Bakanlığı tarafından yerli üreticilerin talebi üzerine veya re’sen belirli bir malın ithalatının, o malın yerli üreticileri ve ülke ekonomisi üzerinde olumsuz sonuçlar doğurup doğurmadığının tespit edilmesi amacıyla incelemeye başlanılarak inceleme sonucunda gözetim uygulaması öngörülebilmektedir. Söz konusu gözetim uygulamasının başlatılması halinde herhangi bir koruma tedbirinden söz edilmesi mümkün değildir. Burada sadece bir malın ithalatında, yerli üreticilerin zarar görmesine sebebiyet verebilecek miktarda artış olup olmadığının belirlenebilmesi için o malın ithal seyrinin izlenmesi amaçlanmaktadır.
Gözetim belgesinin ibraz zorunluluğu, o malın belirli bir değerin altında kıymete ithal edilmek istenmesi durumuna özel olup; gözetim önlemi uygulamasına karar verilen eşyanın belirlenen kıymetin altında ithal edilmek istenmesi halinde sadece gözetim belgesinin ibrazı zorunlu hale getirilmiştir. Bu zorunluluğa uyulmaması Gümrük Kanunu hükümleri uyarınca ek tahakkuk yaptırımı getirmemektedir.
Nitekim İthalatta Gözetim Uygulamasına İlişkin Tebliğlerde belirtilen birim kıymet, eşyanın Gümrük Kanunu hükümlerine göre belirlenmiş gerçek satışı bedeli değildir.
Açıklanan nedenler ile gözetim önlemlerinin hukuka aykırı uygulanması suretiyle fazladan ödenen vergilerin Gümrük Kanunu’nun 211. maddesi kapsamında iadesi istemiyle yapılan başvurunun reddine dair karara ilişkin itirazın reddi yolunda tesis edilen işlemlerde hukuka uygun bulunmamaktadır.
SONUÇ
Yer verilen hukuksal nedenler ve gerekçelere dayanarak ithal edilen eşyaya ilişkin gözetim önlemleri nedeniyle fazladan ödenen vergilerin iadesi talebinin reddine ilişkin itirazın reddine dair işlemde hukuka uygunluk bulunmadığından, Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nca söz konusu hukuka aykırılığın giderilmesine karar verilmiştir.
Dolayısıyla Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulu’nca verilen Karar, her ne kadar sadece ithal edilen eşyaya ilişkin gözetim önlemleri nedeniyle fazladan ödenen vergilerin iadesi talebinin reddine ilişkin itirazın gümrük idarelerince reddinin hukuka uygun olmadığını tespit ediyor olsa da, kararın satır aralarındaki hukuki değerlendirmeler dikkate alındığında;
hususlarını açıkça ortaya koyması sebebiyle gerek gümrük idarelerinin gerek ise konuyla ilgili uyuşmazlıkları ele alacak yargı merciilerinin bundan sonraki süreçteki işlem ve kararları bakımından oldukça önemli olduğu değerlendirilmektedir.
|
NAZALI VERGI & HUKUK |