Elektronik Ticaret Aracı Hizmet Sağlayıcı ve Elektronik Ticaret Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (“Yönetmelik”) 29/12/2022 tarihli ve 32058 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Yönetmelik uyarınca, 07/07/2022 tarihli ve 31889 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7416 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile getirilen yeni kavram ve düzenlemelerin detaylarının yanı sıra bunlara ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Genel olarak;
Yönetmelikle etkin ve adil rekabet ortamının tesis edilmesini ve elektronik ticaretin gelişiminin sağlanmasını teminen elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların faaliyet ve denetimleri ile bunlar arasındaki ticari ilişkilerin düzenlenmesine yönelik usul ve esaslar belirlenmektedir.
Bu kapsamda bilhassa; elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcılarının yükümlülüklerinin detayları, elektronik ticarette haksız ticari uygulamaların kapsamı, hukuka aykırı içerikler, aracılık sözleşmesinin içeriği, elektronik ticaret lisansı alımının detayları ve elektronik ticaretle ilgili diğer hususlar hakkında detaylı düzenlemeler yer almaktadır.
Yönetmelik’te yer alan düzenlemelere ilişkin özet niteliğindeki açıklamalarımız aşağıda başlıklar halinde bilgilerinize sunulmaktadır. Yönetmelik hakkında detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Yönetmelik’in “Tanımlar” başlıklı 4. maddesinde Kanun’dan farklı olarak elektronik ticaret hizmet sağlayıcı (“ETAHS”) ve elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı (“ETHS”) kavramlarının tanımı yapılmıştır. ETHAS ve ETHS net işlem hacimleri ve işlem sayılarına bağlı olarak orta, büyük ve çok büyük ölçekli olmak üzere, Kanun’da belirlenen eşiklerle uyumlu şekilde, üçe ayrılarak tanımlanmıştır. Buna göre;
Yönetmelik kapsamında ETHS ve ETAHS’lere, kendilerine ait elektronik ticaret ortamında doğrudan ulaşılabilecek şekilde, “iletişim” başlığı altında Yönetmelik’te belirtilen bilgileri bulundurma zorunluluğu getirilmiştir.
Ayrıca, Kanun kapsamında aracılık hizmeti sunduğu ETHS’nin tanıtıcı bilgilerinin güncelliğini sağlamakla yükümlü olan ETAHS, ETHS’ye ait tanıtıcı bilgileri, ilgili kurumların erişime açık elektronik sistemlerinden, bunun mümkün olmaması halinde ise ETHS’den temin ettiği belgeler üzerinden doğrulamalıdır. Yönetmelik uyarınca ETAHS her takvim yılının ilk üç ayı içinde ilgili bilgilerin doğruluğunu kontrol etmek ve güncelliğini sağlamakla yükümlü kılınmıştır. Buna göre her yıl takvim yılının ilk üç ayı içerisinde ETHS’ye ait bilgilerin güncel olmadığını tespit etmesi halinde ETAHS, bilgilerin güncellenmesi için ETHS’ye en fazla üç iş günü süre vermelidir. ETHS’nin verilen süre içerisinde tanıtıcı bilgilerini güncellememesi halinde ETAHS, ETHS’ye yalnızca mevcut siparişlere ilişkin aracılık hizmeti vermeye devam edebilecektir.
Yönetmelik ile ETAHS ve ETHS’nin siparişe ilişkin yükümlülükleri detaylandırılmıştır. Buna göre ETHS ve ETAHS'lere; elektronik ortamda ikinci el malların ayrı kategoride satışa sunulması, teslimat ve vergi masrafları da dahil olmak üzere ödenecek toplam bedele ilişkin hususların ödeme bilgileri girilmeden önce tüketicilere sunulması, sipariş onaylanmadan önce özet sipariş formu ile geri al gibi teknik araçların sağlanması hususlarında yükümlülük getirilmiştir.
Bununla birlikte Yönetmelik madde 9 kapsamında, siparişin alındığının, işlemin yapıldığı elektronik ticaret ortamı üzerinden ve ayrıca elektronik posta, kısa mesaj veya telefon araması gibi araçlardan en az biriyle gecikmeksizin alıcıya bildirilmesi gerekmektedir.
Kanun kapsamında ETAHS’ler, ETHS’lerin sunduğu içerik ve içeriğe konu mal veya hizmetle ilgili hukuka aykırılıklardan sorumlu değildir. Ancak ETAHS’ler, ETHS’ler tarafından sunulan içeriğin hukuka aykırı olduğundan haberdar olması halinde bu içeriği gecikmeksizin yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına bildirilmekte yükümlüdür.
Söz konusu yayımdan kaldırma ve bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmesi bakımından Yönetmelik’in 10. maddesinin 2. fıkrasında kırk sekiz saatlik bir süre öngörülmüştür. Buna göre ETAHS, hukuka aykırı içerikten herhangi bir şekilde haber olmasını takiben kırk sekiz saat içinde ilgili içeriği yayımdan kaldırarak hukuka aykırı hususu ETHS’ye ve ilgili kamu kurum ve kuruluşlarına gerekçesiyle birlikte bildirmekle yükümlüdür.
Yönetmelik’in 5. maddesinde Kanun’da düzenlendiği şekilde elektronik ticarette haksız ticari uygulamada bulunulamayacağı hüküm altına alınmıştır. Yönetmelik ile Kanun’da sayılan haksız ticari uygulamalara ek olarak:
mutlak olarak haksız ticari uygulama olarak kabul edilmiştir.
Yönetmelik’in 12. maddesinde fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlali halinde söz konusu aykırılığı bildirim usulü ile bildirimi takiben uygulanacak esaslar ayrıca düzenlenmiştir. Buna göre fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlaline yönelik şikayet başvuruları; dahili iletişim sistemi, noter veya KEP aracılığıyla ETAHS'ye yapılacaktır.
ETAHS’nin söz konusu şikayet başvurusunu işleme alması için başvuruda bulunması gereken hususla, yine madde metninde sayılmak suretiyle belirlenmiştir. Buna göre hak sahibinin şikayet dilekçesiyle birlikte aşağıdaki bilgi ve belgeleri de sunması gerekmektedir:
ETASH, yukarıda sayılan bilgi ve belgeleri içerir şikayet başvurusunun kendisine ulaşmasını takiben 48 saat içerisinde şikayete konu ürünü yayımdan kaldırmak ve durumu ETHS ve hak sahibine bildirmekle yükümlüdür.
Bununla birlikte Yönetmelik’in 13. maddesinde fikri ve sınai mülkiyet hakkı ihlali gerekçesiyle ürünü yayımdan kaldırılan ETHS’nin, bu işleme itiraz edebileceği de düzenlenmiştir. Başta ürünün orijinal olduğunu ispatlamaya elverişli fatura veya fatura yerine geçen belgeler, kendisinden başlayarak geriye doğru fikri ve sınai mülkiyet hakkı sahibini veya hak sahibinin verdiği yetkiyle ürünü piyasaya sunmuş kişileri gösterir sözleşme, sair belge ve deliller olmak üzere madde kapsamında sayılan diğer bilgi ve belgeler ile ETAHS’ye itiraz edilmesi gerekmektedir. ETHS’nin itirazında haklı olduğunun madde kapsamında sayılan bilgi ve belgelerin sunulması ile açıkça anlaşılması halinde ise ETAHS’nin, şikayete konu ürünü itiraz başvurusunun kendisine ulaşmasından itibaren en geç yirmi dört saat içinde yeniden yayımlayarak, durumu hak sahibi ile ETHS’ye gecikmeksizin bildirmesi gerekmektedir.
ETAHS ile ETHS arasındaki ticari ilişkinin koşullarının belirlenmesi amacıyla kurulacak aracılık sözleşmesinin asgari unsurları Yönetmelik’in 15. maddesinde düzenlenmiştir.
Madde kapsamında, aracılık sözleşmelerinde; (i) ETHS’ye sunulan aracılık hizmeti, (ii) aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılmasını gerektiren durumlar, (iii) satıcılardan talep edilen bedellere ve bu bedellerin hangi durumlarda farklılaşacağı, (iv) mal veya hizmetlerin sıralanmasında ya da alıcıya tavsiye edilmesinde kullanılan parametreler ve (v) satıcılara yapılacak ödemelerin süresi gibi bilgilere yer verilecektir. Orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS tarafından yapılacak aracılık sözleşmeleri bakımından düzenlenen ek hususlar yine aynı maddenin devamında düzenlenmiştir.
Sözleşme değişikliklerinin uygulanması hakkında öngörülen süreler de yine Yönetmelik kapsamında belirlenmiştir. Buna göre ETAHS tarafından daha uzun süre belirlenmemiş olması durumunda sözleşme değişiklikleri bildirim tarihinden itibaren on beş günlük sürenin sonunda uygulamaya konulacak; bu süre teknik geliştirme yapılmasını gerektiren haller ile komisyon oranlarının ve diğer hizmet bedellerinin artırılması, aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması, yeni cezai şart getirilmesi, hak ve menfaat dengesinin satıcı aleyhine bozulması gibi sonuçlar doğuran hallerde ise otuz gün olacaktır.
Yönetmelik kapsamında ETAHS’ler pazaryerinde faaliyet gösteren ETHS’lerden açıklama talep etmeden aracılık hizmetini kısıtlayamayacak, askıya alamayacak veya sonlandırılamayacaktır. Aracılık hizmetinin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılmasını gerektiren durumların varlığı halinde ETASH’nin, ETHS’den açıklama talep ederek açıklamasını sunması için ETHS’ye en az üç iş günü süre vermesi gerekmektedir.
ETAHS, aracılık hizmeti verdiği ETHS’ler tarafından kendisine yapılan başvuruları dahili iletişim sistemi üzerinden almakla yükümlüdür. Bu sistem üzerinden yapılan başvurular, ETAHS tarafından, başvurunun alındığı tarihten itibaren on beş gün içinde sonuçlandırmalıdır. ETAHS, ETHS’lerin erişebilmesi için aracılık sözleşmelerini bu sistemde saklamalı ve Bakanlık’ın yetkili personellerinin dahili iletişim sistemindeki bilgileri görüntüleyebilmesi için gerekli teknik imkanları sağlamalıdır.
Yönetmelik, Kanun’a paralel olarak ve ayrıca ürünlerin üreticisinin kim olduğuna bakılmaksızın söz konusu maddenin uygulanacağına dikkat çekerek; ETAHS’lerin, kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan ya da marka kullanım hakkını haiz olduğu malları, aracılık hizmeti sunduğu elektronik ticaret pazar yerlerinde satışa sunmasını veya bu malların satışına aracılık etmesini yasaklamaktadır.
Yönetmelik ile bu yükümlülüğe iki adet istisna getirilmiştir:
bakımından bu kural uygulanmayacaktır.
Yönetmelik’in 20. maddesinde ETAHS ve ETHSler’in önceden olumlu irade beyanı almaksızın ekonomik bütünlük içinde olmadıkları kuruluşların ETBİS’e kayıtlı alan adlarının münhasıran ana unsurunu oluşturan tescilli markalarından oluşan anahtar kelimelerle arama motorlarına reklam vererek pazarlama ve tanıtım faaliyetinde bulunamayacağı düzenlenmiştir.
Yönetmelik’te ayrıca ihlal tespiti halinde Bakanlık’ın ilgili ETAHS veya ETHS’ye ihlalin sona erdirilmesine yönelik bildirimde bulunacağı ve Bakanlıkça yapılan bildirimin kendilerine ulaşmasını izleyen yirmi dört saat içinde ETAHS ve ETHS ihlali ortadan kaldırmak ve Bakanlığa bu konuda bilgi vermekle yükümlü oldukları düzenlenmiştir.
Kanun kapsamında ETHAS için getirilen, ETHS’nin satışları dolayısıyla elde ettiği verileri bedelsiz taşıma ve bu veriler ile bunlardan elde ettiği işlenmiş verilere bedelsiz ve etkin şekilde erişim sağlamasına teknik imkan sunma yükümlülüğünün hangi verileri kapsadığı, söz konusu verilerin hangi şekilde yayımlanacağı, ETHS’ye ait verilerin taşınabilmesi ve depolanabilmesi için uygulama programlama arayüzü oluşturulması gibi hususlar Yönetmelik’in 21. maddesinde belirlenmiştir.
Buna göre orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS, ETHS’nin aşağıdaki verileri bedelsiz ve etkin şekilde taşımasına ve aracılık sözleşmesinin süresi içinde bu verilere erişim sağlamasına teknik imkan sunmakla yükümlüdür:
1) ETHS tarafından satışa sunulan ürünlerin satış ve iade verileri, özellikleri, açıklamaları ve görselleri; bu ürünlere ilişkin soru, cevap ve değerlendirmeleri,
2) ETAHS tarafından elde ediliyor olması halinde; dönemsel, özel gün, kategori ve ürün bazlı en çok tercih edilen ürün verileri, alıcıların cinsiyet, yaş grubu, il ve ilçe dağılımı ile satın alma gün ve saat verileri, ETHS’nin performansına ilişkin değerlendirme puanı,
3) ETAHS tarafından ETHS’nin ürünü için verilen ve elektronik ticaret pazar yerinde yer alan ürünleri ayırt etmeye yarayan tekilleştirilmiş numara
Ayrıca ETHS’nin veriye erişim ve veri taşıma taleplerinin ETAHS tarafından on beş gün içinde ve alıcı bilgileri anonimleştirilerek karşılanacağı da düzenlenmiştir.
Kanun kapsamında öngörülen ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili mevzuata aykırı hususların tespitine yönelik işlemleri ve bunun neticesinde tespit edilen aykırılıkları içeren raporun düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Yönetmelik’in 24. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre orta, büyük ve çok büyük ölçekli ETAHS’ye, ETHS tarafından sağlanan içerikle ilgili olarak mevzuata aykırı hususları tespit etmek amacıyla her yıl inceleme yapma ve bu incelemeye ilişkin rapor hazırlayarak izleyen takvim yılının nisan ayı içinde Bakanlığa sunma yükümlülüğü getirilmiştir.
Yönetmelik’te reklam ile promosyon ve indirim teşkil eden durumlar tanımlanmıştır. Yönetmelik reklam harcamaları ile promosyon ve indirim bütçesi hakkında Kanun ile benzer düzenlemeler içermektedir.
Elektronik ticaret lisansı başvuru süreci Yönetmelik ile belirlenmiştir. Buna göre lisans başvuruları her yıl Mart ayı içerisinde ETBİS üzerinden yapılacaktır. Lisans ücreti Bakanlığın internet sitesinde ilan edilen hesap numarasına peşin olarak yatırılarak lisans ücretinin ödendiğine dair belge, lisans alma veya yenileme başvurusu sırasında ETBİS’e yüklenecektir.
Lisans alma ve yenileme başvurusu on beş gün içinde sonuçlandırılacaktır. Lisans başvurusunda bulunan ETAHS ve ETHS bu süre içinde elektronik ticaret faaliyetine devam edebilecek, lisans ücretinin ödendiğine dair belgenin Bakanlığa sunulması halinde başka bir şart aranmaksızın lisans verilecek veya yenilenecektir.
Yönetmelik maddelerinin yürürlük tarihleri aşağıdaki gibidir:
NAZALI VERGI & HUKUK