Duyurumuz, 05.05.2020 tarihli, 31118 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun ek 17. maddesinin 4. fıkrasını iptal eden 19.02.2020 tarihli, 2018/139 E. ve 2020/12 K. sayılı Anayasa Mahkemesi kararına ilişkindir.
Gerek 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gerekse de diğer kanunlarla sağlanan prim teşviklerinden geriye yönelik yararlanma ile ilgili talepler SGK’nın 2015/10 sayılı Genelgesi ile kısıtlanmış ve işverenlerin geriye yönelik sigorta primi teşvikinin değiştirilmesi yönündeki talepler işleme alınmamıştır. Daha sonra yapılan kanuni düzenleme ile 5510 sayılı Kanuna eklenen Ek 17. madde ile prim teşviki, destek ve indirimlerinden yararlanılabileceği halde yararlandırılmayan işverenlere gerekli şartları sağlamaları halinde yararlanma imkânı getirilmiştir. İlgili maddenin dördüncü fıkrasında da;
“Görülmekte olan davalarda ayrıca bir başvuru şartı aranmaksızın, dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte hesaplanacak tutar üçüncü fıkra hükümlerine göre mahsup veya iade edilir. Mahkemelerce, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalarda davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verilir. Yargılama giderleri idare üzerinde bırakılır ve vekâlet ücretinin dörtte birine hükmedilir. Ayrıca, ilk derece mahkemelerince verilen kararlar hakkında Sosyal Güvenlik Kurumunca kanun yollarına başvurulmaz ve bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan kanun yolu başvurularından vazgeçilmiş sayılır.” hükmüne yer verilmiştir.
Bu kapsamda, 4. fıkra uyarınca; maddenin yürürlüğe girmesinden önce (yürürlük tarihi: 01.04.2018) açılmış davalarda ayrıca bir başvuru şartı aranmaksızın dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faiziyle birlikte hesaplanacak tutarın mahsup ve iade edileceği düzenleme altına alınmıştır. Bu durumda, görülmekte olan davalarda, dava öncesi yapılan idari başvuru tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizin uygulanacağı öngörülmüştür.
Ek olarak; maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce açılmış davalarda davanın konusuz kalması sebebiyle karar verilmesine yer olmadığına karar verileceği, yargılama giderlerinin idarenin üzerine bırakılacağı ve hak sahiplerinin kendilerini avukatla temsil ettirmeleri halinde vekalet ücretinin dörtte birine hükmedileceği düzenleme altına alınmıştır. Ayrıca, ilk derece mahkemelerince verilen kararlar hakkında SGK tarafından kanun yoluna başvurulamayacağı ve maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan kanun yolu başvurularından vazgeçilmiş sayılacağı öngörülmüştür.
Ek madde 17’nin Anayasa’ya uygunluğu tartışma konusu yapılmış ve konu Anayasa Mahkemesi’ne taşınmıştır. Anayasa Mahkemesi, 5 Mayıs 2020 tarih ve 31118 Sayılı Resmî Gazete’ de yayımlanan 19/02/2020 tarih, 20118/130 E. ve 2022/12 sayılı kararında işbu Ek madde 17’nin 4. fıkrasının iptaline karar vermiştir.
Anayasa Mahkemesi kararında; görülmekte olan davalar bakımından faizin başlama tarihi olarak ödeme tarihini değil dava öncesinde yapılan idari başvuru tarihini esas alan ve hesaplanacak tutarın üç yıl gibi uzun bir süreye yayarak mahsubunu veya iadesini hükme bağlayan mezkûr kuralın; davacıların alacağın tahakkuk ettiği tarih anından itibaren faize ve mahkeme kararıyla belirlenecek alacağın derhal ve nakden tahsiline hak kazanmasının önüne geçtiği belirtilmiştir. Bu itibarla, ilgili kuralın, görülmekte olan davaları davacıların iradesi dışında ve aleyhlerine olacak şekilde ortadan kaldırdığına, davacılara aşırı külfet yüklediğine ve bu sebeple Anayasa’ya aykırı olduğuna karar verilmiştir.
Bu kapsamda, prim teşvikleri ile ilgili SGK tarafından yapılacak iadelerin bahse konu primlerin tahakkuk tarihi olan kuruma ödendiği tarihi takip eden aydan itibaren yapılması ve işbu tahakkuk tarihinin faiz açısından başlangıç tarihi olarak belirlenmesi gerekecektir. Bu nedenle hesaplamaların doğru yapılması ve prim teşvikleriyle birlikte faizlerinin de işverenlere tam olarak ödenebilmesi için SGK tarafından yapılacak faiz hesabında, faiz başlangıç tarihinin prim tahakkuk tarihleri olarak güncellenmesi beklenmektedir.
Söz konusu karara buradan ulaşabilirsiniz.
Söz konusu karar ve gündeme gelmesi muhtemel uygulamaları hakkında NAZALI ile her zaman iletişime geçebilirsiniz.
|
Ersin Nazalı Yönetici Ortak, Avukat, YMM enazali@nazali.av.tr |
Çağdaş Güren Yönetici Ortak, Sosyal Güvenlik Müşaviri cguren@nazali.av.tr |