DEFTERLERİN TASDİKİ
Vergi Usul Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre, hesap dönemi takvim yılı olan mükelleflerin 2017 hesap döneminde kullanılacak olan defterlerini 31.12.2016 tarihine kadar tasdik ettirmeleri gerekmektedir.
Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre Defterlerin Tasdiki
Vergi Usul Kanunu’nun 220. maddesinde
tasdike tabi defterler olarak sayılmıştır.
Aynı Kanun’un 221. maddesine göre,
tasdik ettirmeye mecburdurlar.
Yine Aynı Kanun’un 222. maddesine göre de, defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.
Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre Defterlerin Tasdiki
Türk Ticaret Kanunu’nun 64. maddesinde yer alan düzenlemelere göre, tasdiki zorunlu olan defterler şunlardır:
Anılan maddeye göre,
Bu defterlerin açılış tasdikleri, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce yapılmalıdır. İzleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onaylarında süre, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın sonuna kadar olup, hesap dönemi takvim yılı olanlarda tasdik Aralık ayı içinde yaptırılmalıdır.
Pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.
Yevmiye defterinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar, yönetim kurulu karar defterinin kapanış onayı ise izleyen faaliyet döneminin birinci ayının sonuna kadar notere yaptırılır.
Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicili müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hallerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır.
Ticari defterlerin elektronik ortamda tutulması halinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmaz.
E-Defter Uygulamasında Açılış Onay ve Kapanış Onay Süreleri
Açılış Onayı: 1 Sıra No’lu Elektronik Defter Genel Tebliğine göre, gerçek ve tüzel kişiler için “Elektronik defter tutma sürecinde hesap döneminin ilk ayının beratının alınması açılış onayı yerine geçecektir. ” hükmü bulunmaktadır. Berat yükleme süresi, ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar olduğundan, bu süreler içerisinde yapılan hesap döneminin ilk ayına ait berat yüklemeleri açılış onayı yerine geçecektir. Kapanış Onayı: 1 Sıra No’lu Elektronik Defter Genel Tebliğine göre, gerçek ve tüzel kişiler için “Elektronik defter tutma sürecinde hesap döneminin son ayının beratının alınması kapanış onayı yerine geçecektir.” hükmü bulunmaktadır. • Tüzel kişiler hesap döneminin son ayına ait elektronik defterlerin beratlarını 1 Sıra No’lu Elektronik Defter Genel Tebliğinde yapılan değişikliğe göre kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği ayın son gününe kadar göndermelidirler. Bu süreler içerisinde yapılan hesap döneminin son ayına ait berat yüklemeleri kapanış onayı yerine geçecektir. • Gerçek kişiler hesap döneminin son ayına ait elektronik defterlerin beratlarını 1 Sıra No’lu Elektronik Defter Genel Tebliğinde yapılan değişikliğe göre ilgili olduğu ayı takip eden üçüncü ayın son gününe kadar gönderilmelidir.
E-Defter Uygulamasına Geçişten Önceki Dönemlere Ait Kağıt Defterlerin Kapanış Tasdikleri
Eğer hesap dönemi başlangıcında e-Defter uygulamasına başlandıysa, önceki hesap dönemine ait kağıt defterlerin kapanış tasdiki, Türk Ticaret Kanunu’na göre belirtilen yasal süreler içerisinde yapılmalıdır. Bu süre Türk Ticaret Kanunu’nda “izleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar” şeklinde belirtilmiştir. Eğer hesap dönemi içerisinde e-Defter uygulamasına başlandıysa, e-Defter uygulamasına geçilmeden önceki tarihlere ait kağıt defterlerin kapanış tasdikinin hangi süreler içerisinde yapılacağı 2 Sıra No’lu Elektronik Defter Genel Tebliği’nde aşağıdaki şekilde belirtilmiştir: "Aylık dönem, sadece onaya sunulan ayın defter kayıtlarını ifade etmekte olup, önceki aylara ait kayıtları içermez. Hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde de elektronik defter tutmaya başlanabilir. Ancak hesap dönemi veya takvim yılı içerisinde elektronik defter tutmaya başlayanlar, başladıkları tarihi izleyen bir aylık süre içerisinde eski defterlerine kapanış tasdiki yaptıracaklardır."
6736 SAYILI KANUN KAPSAMINDA
6736 Sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanuna Göre Yapılacak Ödemeler
Yapılandırılan vergi borcuna ilişkin ilk iki taksitin süresinde ödenmesi yapılandırmadan çıkılmaması için şart koşulmuştur. Bu nedenle, yapılandırmadan yararlanılmış ise bu durumun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.
Yurt Dışında Sahip Olunan Varlıkların Türkiye’ye Getirilmesi
Gerçek ve tüzel kişiler tarafından, yurt dışında bulunan para, döviz, altın, hisse senedi, tahvil ve diğer menkul kıymetlerin 31.12.2016 tarihine kadar banka ve aracı kurumlara bildirilmesi ve söz konusu varlıkların 31.12.2016 tarihine kadar Türkiye’ye getirilmesi şartı ile bunlara ilişkin olarak vergi incelemesi, vergi tarhiyatı, soruşturma ve kovuşturma yapılmaması öngörülmektedir.
Kanun’un bu hükümlerinden yararlanan mükelleflerin 31.12.2016 tarihine kadar yurt dışında bulunan varlıklarını Türkiye’ye getirmeleri gerekmektedir. Para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının fiziki olarak Türkiye’ye getirilmesi veya bu varlıkların Türkiye’deki banka veya aracı kurumlarda açılan bir hesaba transfer edilmesi, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının ise aracı kurumlara bildirilmesi yolu ile işlemler gerçekleştirilebilir.
VERGİ USUL KANUNU’NUN DEĞERLEMEYE İLİŞKİN HÜKÜMLERİ
Dönem sonu mevcut iktisadi kıymetlerin değerlemesi kısaca aşağıda belirtildiği gibidir:
Kasa:TL ise itibari kıymetiyle değerlenir, döviz cinsinden ise yabancı paralar Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlarla değerlendiğinden kayıtlı değeri kur değerlemesi yapılarak düzeltilir. Kambiyo karı veya zararı ilgili hesaplara kaydedilir.
Banka: TL ise vadesiz mevdatlar hesap açıldığında TL tutarıyla kaydedilir. Dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir. Varsa değerleme gününe kadar işlemiş olan faiz kayıtlı değere ilave edilir. Döviz cinsinden ise yabancı paralar Maliye Bakanlığınca belirlenen kurlarla değerlendiğinden kayıtlı değeri kur değerlemesi yapılarak düzeltilir.
Vadeli mevduat: TL ise açılışta TL tutarıyla kaydedilir ve dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenerek işlemiş faiz de kayıtlı değere ilave edilir. Vadeli mevduat döviz cinsinden ise hesap açılışında kur değerlemesi yapılarak TL tutarla kaydedilir, dönem sonunda kayıtlı değeri kur değerlemesi yapılarak düzeltilir ve değerleme gününe kadar işlemiş faiz de TL karşılığı hesaplanarak kayıtlı değere ilave edilir. Kur değerlemesi sonucu oluşan kambiyo karı veya zararı ilgili hesaplara kaydedilir.
Hisse senedi ve kar-zarar ortaklığı belgesi: Alışta alış bedeli ile kaydedilir. Dönem sonunda alış bedeli ile değerlenir.
Hazine bonosu ve devlet tahvili: Alışta alış bedeli ile kaydedilir. Dönem sonunda borsa rayici ile değerlenir.
Özel sektör tahvili ve banka bonoları: Alışta alış bedeli ile kaydedilir. Dönem sonunda borsa rayici ile, borsada rayici yoksa değerleme gününe kadar işlemiş faizi alış bedeline eklenerek değerlenir.
Gelir ortaklığı senedi ve Yatırım fonu katılma belgesi (A Tipi): Alışta alış bedeli ile kaydedilir. Dönem sonunda alış bedeli ile değerlenir.
Yatırım Fonu Katılma Belgesi (Diğer): Alışta alış bedeli ile kaydedilir. Dönem sonunda borsa rayici ile, borsada rayici yoksa değerleme gününe kadar işlemiş faizi alış bedeline eklenerek değerlenir.
Eurobond: Alışta alış bedeli üzerinden kur değerlemesi yapılarak TL tutarla kaydedilir. Dönem sonunda kur değerlemesi yapılarak kayıtlı değeri düzeltilir ve değerleme gününe kadar işlemiş faizi de kayıtlı değere eklenir.
Senetsiz alacaklar: TL ise alacak TL tutarı ile kayda alınır ve dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir. Döviz cinsinden ise kur değerlemesi yapılarak, hesaplanan TL tutarla kayda alınır ve dönem sonunda kur değerlemesi yapılarak, kayıtlı değer düzeltilir.
Senetli alacaklar:TL ise itibari değeri ile kayda alınır. Dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir, reeskonta tabi tutulabilir. Tahsili şüpheli hale gelen alacaklar için kanunda belirtilen şartların sağlanması halinde karşılık ayrılabilir. Tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacak olarak dikkate alınabilir.
Senetli alacaklar döviz cinsinden ise kur değerlemesi yapılarak TL tutarla kayda alınır. Dönem sonunda kur değerlemesi yapılarak kayıtlı değer düzeltilir. Reeskonta tabi tutulabilir. Kur değerlemesi sonucu oluşan kambiyo karı veya zararı ilgili hesaplara kaydedilir. Tahsili şüpheli hale gelen döviz cinsinden senetli alacaklar için karşılık ayrılabilir. Tahsiline imkan kalmayan alacaklar değersiz alacak olarak dikkate alınabilir.
Alınan çekler: İtibari değerleri ile kayda alınır ve dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir. Vadeli çekler için reeskont hesaplanması mümkündür. Alınan çekleri için reeskont hesaplayanlar verilen çekleri için de reeskont hesaplamak zorundadır.
Verilen sipariş avansları ve verilen depozito ve teminatlar: Dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir. Döviz cisinden ise dönem sonunda kur değerlemesi yapılarak kayıtlı değer düzeltilir.
Şüpheli alacaklar: Tahsili şüpheli hale gelen alacak tutarı şüpheli alacak olarak kaydedilir. Kanunda belirtilen şartların sağlanması halinde alacağın tasarruf değeri dikkate alınarak tahsili şüpheli gelen tutar için karşılık ayrılır. Alacağın tasarruf değeri sıfır ise tamamı için karşılık ayrılır. Takip eden değerleme gününde alacak henüz tahsil edilmemişse şüpheli alacak tutarı kayıtlı değerle değerlenir.
Değersiz alacaklar: Dönem sonunda alacağın tahsili imkansız hale gelen kısmı değersiz alacak ve gider olarak kaydedilir.
Ticari mallar: Satın alınan ticari mallar maliyet bedeli ile kaydedilir. Maliyet bedeli satın alma bedeli, ithal edilen mallarda CİF bedeli, malın iş yerine getirilmesine kadar ödenen sigorta giderleri, malın iş yerine getirilmesine kadar ödenen nakliye, yükleme, boşaltma ve hamaliye giderleri, malın alış faturasında açıkça gösterilen veya alış fiyatı içinde gizlenmiş olan vade farkları ile malın ithal edilmesi durumunda gümrük vergisi, gümrük komisyonu ve diğer giderler, ithalat teminatları için ödenen faiz ve komisyonlar, malın işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur farklarından oluşur. Değerleme günündeki ticari mal mevcudu maliyet bedeli ile değerlenir.
Mamuller: Mamüller maliyet bedeli ile kaydedilir. Maliyet bedelini oluşturan unsurlar VUK’un 275. maddesine göre, mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve hammaddelerin bedeli, mamule isabet eden işçilik, genel imal giderlerinden mamule düşen hisse ile ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin bedelinden oluşur. Genel idare giderlerinden mamule düşen hissenin mamulün maliyetine katılması ihtiyaridir. Değerleme günündeki mamül mevcudu ise maliyet bedeli ile değerlenir.
Yarı mamuller: Yarı mamuller maliyet bedeli ile kaydedilir. Maliyet bedeli mamuller için belirlenen esaslara göre belirlenir.
İlk madde ve malzeme: Değerleme günündeki ilk madde ve malzeme mevcudu maliyet bedeli ile değerlenir. Maliyet bedelinin tespiti ticari mal maliyeti ile aynıdır.
Değeri düşen mallar ve stok değer düşüklüğü karşılığı: Yangın, deprem, su basması gibi afetler yüzünden veya bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vaki olan mallar ayrılarak diğer stoklar arasına alınır. Söz konusu mallar emsal bedelle değerlenir ve emsal bedeli VUK md.267 3. sıraya göre takdir komisyonunca belirlenir. Değeri düşen malların maliyet bedeli ile emsal bedeli arasındaki fark için karşılık ayrılır.
Maddi duran varlıklar: Maliyet bedeli ile değerlenir. Normal bakım, tamir ve temizleme giderleri dışında, maddi duran varlığı genişletmek veya iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, maliyet bedeline eklenir. Ayrıca yatırımda veya maddi duran varlık iktisabında kullanılan krediler nedeniyle aktifleştirme döneminden sonraki faiz ve kur farkları da istenirse maliyet bedeline eklenebilir. Maddi duran varlıklar için Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerine göre amortisman ayrılır.
Haklar: Haklar maliyet bedeli ile aktifleştirilerek kaydedilir. Maliyet bedeli maddi duran varlıkların tabi olduğu esaslara göre belirlenir. Bilanço gününde maliyet bedeli ile değerlenir. Hakların faydalı ömrü 15 yıl olarak belirlenmiş olup, buna göre amortisman ayrılır.
Özel maliyetler: Özel maliyet bedelleri maliyet bedeli ile değerlenir ve bu bedel kira süresine göre eşit yüzdeler halinde amorti edilir.
Senetsiz borçlar: Dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir. Döviz cisinden ise dönem sonunda kur değerlemesi yapılır.
Senetli borçlar: Dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir. Borç senetleri için reeskont hesaplanabilir. Alacak senetlerini reeskonta tabi tutanlar borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorundadırlar.
Özel fonlar: Dönem sonunda kayıtlı değerle değerlenir.
DİĞER HUSUSLAR
Kasa fazla veya noksanlığı
31.12.2016 tarihi itibariyle “100-Kasa” hesabında bakiye bulunması durumunda, söz konusu bakiyeye ilişkin olarak kasa sayımı gerçekleştirilmeli ve sayım tutanağa bağlanmalıdır. Sayım neticesinde fazla veya noksan çıkması durumunda, bu husus kayıt altına alınmalı ve nedeni araştırılmalıdır.
Stok sayım farkları
31.12.2016 tarihi itibariyle işletmenin sahip olduğu ilk madde malzeme, yarı mamül, mamül ve ticari mallara ilişkin olarak stok sayımları gerçekleştirilmeli ve bu sayımlar tutanağa bağlanmalıdır. Stoklarda fazlalık ya da noksan bulunması durumunda, bu durum kayıt altına alınmalı ve nedeni araştırılmalıdır.
Gelir-Gider Tahakkukları
Vadeli mevduat hesaplarının dönem sonu itibariyle hesaplanan faiz tutarlarının gelir tahakkuku kaydı, banka kredileri ile ilgili olarak dönem sonuna kadar oluşan faiz tutarlarının ise gider tahakkuk kaydı yapılmalıdır.
Hesap mutabakatı ve işlemleri tevsik edici belgelerin sağlanması
Bankaların, alınan - verilen çek ve senetlerin, alıcı ve satıcılarla ilgili cari hesapların mutabakatı yapılmalıdır. 31.12.2016 tarihi itibariyle bankalarda yer alan tutarlara ilişkin olarak bankalardan imzalı ve kaşeli banka ekstrelerinin alınması uygun olacaktır. Öte yandan, çek ve senet kopyalarının saklanması, muhtemel denetim/incelemelerde işlemlerin tevsiki açısından önem arz edecektir.
Ortaklara verilen borçlara adat hesaplanması
Şirket kredi kullanmak suretiyle ortağına borç vermiş ise kredi faiz oranı, böyle bir durum söz konusu değilse reeskont oranı esas alınarak faiz hesaplanıp fatura düzenlenmeli ve buna ilişkin olarak %18 KDV uygulanmalıdır.
Kıst amortisman
Yıl içinde alınan binek otomobillere kıst amortisman uygulanmış olmasına dikkat edilmelidir.
Dönemsellik ilkesi
Peşin ödenen giderler hesaplarında takip edilen tutarların, dönemsellik ilkesi gereğince 2016 yılına ilişkin olan kısımlarının gider hesaplarına intikali gerçekleştirilmelidir.
Tevkifata ilişkin belgelerin temini
Yıllık beyannamede beyan edilecek olan, yıl içinde tevkif yolu ile ödenen vergilerle ilgili olarak, tevkifat yapan kurum ve kuruluşlardan ilgili yazılar imzalı ve kaşeli olarak temin edilmelidir.
Kurumlar vergisi karşılığı ayrılmış ise
Kurumlar vergisi karşılığı ayrılmış ise, kurumlar vergisi beyannamesi hazırlanırken, “193-Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar” hesabından “371-Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri” hesabına virman kaydı yapılmalıdır.
Maliyet hesaplarının yansıtılması
Maliyet hesaplarında bulunan giderler hesap dönemi sonunda yansıtma hesapları yolu ile ilgili gelir tablosu hesaplarına yansıtılmalıdır.
Kurumlar vergisi beyannamesi verilene kadar temin edilen belgeler
2016 yılına ilişkin olup, kurumlar vergisi beyannamesi verilene kadar temin edilen gider faturalarının, 2017 yılı kanuni defter kayıtlarına geçmiş yıl gideri olarak kaydedilip, kurumlar vergisi beyannamesinde indirimler sütununda gösterilerek matrahtan indirilmesi mümkündür.
Eski hükümlere tabi tutulan yatırım indirimi
2016 hesap dönemine ilişkin kurum kazancının beyanı sırasında, kurum kazancından indirilebilen ve eski hükümlere tabi tutulan yatırım indirimi istisna tutarı üzerinden en geç kurumlar vergisi beyannamesinin verileceği ay içinde (Nisan/2017), %19,8 oranında gelir vergisi kesintisi yapılmalı ve buna ilişkin muhtasar beyanname ertesi ayın 23. günü akşamına (23 Mayıs 2017) kadar verilip 26.günü akşamına kadar ödenmelidir.
Personele temettü ikramiyesi verilmesi
2016 yılı kurum kazancından personele temettü ikramiyesi verilmesi gündemde ise söz konusu prim ödemelerinin ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılabilmesi için kurumlar vergisi beyannamesi verilmesinden önce bu yönde karar alınmalıdır.
E-defter uygulaması
Elektronik defter uygulamasında defterler aylık dönemler itibarıyla tutulacağından, elektronik defter uygulamasına 2016 Aralık ayı içerisinde başvuranların 1 Ocak 2017 tarihinden itibaren e- defter tutmaya başlamaları gerekmektedir.
2015 yılı brüt satış hasılatı 10 milyon TL ve üzerinde olan mükelleflerin 01.01.2017 tarihi itibariyle e-fatura ve e-defter mükellefi olmaları zorunlu tutulmuştur.
E-faturaya ilişkin
Elektronik fatura kapsamında yer alan mükelleflerin, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11. maddesi kapsamındaki mal ihracı ve yolcu beraberi eşya ihracı kapsamında düzenleyecekleri faturaları 01.01.2017 tarihinden itibaren e-fatura olarak düzenlemeleri gerekmektedir.
İşbu yazı hakkında ek bilgi gerektiğinde aşağıdaki kişilerle irtibata geçmenizi rica ederiz.
| Ersin Nazalı Yönetici Ortak, Avukat, YMM enazali@nazali.com.tr | Mükerrem Yanar Ortak, YMM myanar@nazali.com.tr |
Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir; bu sebeple belirtilen konularda bir aksiyon almadan önce, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz. NAZALI’ya işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.