Hollanda'da 34.200'den fazla franchise şirketi ve yaklaşık 870 franchise formülü bulunmaktadır. Franchise şirketleri 375.000'den fazla kişiyi istihdam etmektedir. Yıllık ciroları 55 milyar Euro’nun üzerindedir. Franchise sektörü bu nedenle Hollanda ekonomisine büyük katkı sağlamaktadır. Franchise, gıda ve gıda olmayan, hizmet ve bakım perakende ticaretine odaklanarak birçok endüstride gerçekleşir. Franchise sözleşmeleri katı ve yumuşak gruba ayrılır. “Yumuşak franchise” olarak adlandırılan franchise formülü, franchise alanın faaliyetlerini tamamlamak için çok fazla özgürlüğe sahiptir. Oysa "katı franchise" formülünde, işin en küçük ayrıntısına kadar her şey franchise veren tarafından dikte edilmiştir. "Katı franchise" formülü ile franchise alanın büyük ölçüde "yükümlülüğü" bulunmamaktadır ve karşılığında girişimci hareket özgürlüğünün bir kısmını feda eder.
Franchise ilişkisinde doğal olarak franchise verenin belirli bir üstünlüğü bulunmaktadır. Bu üstünlük franchise formülünün faydalanıcısı konumundan kaynaklanmaktadır. Her ne kadar franchise alan resmi olarak bağımsız bir girişimci olsa da uygulamada franchise verene nispeten bağımlıdır çünkü franchise veren franchise formülü ve sonraki eylemler açısından belirleyici faktördür. Franchise ilişkisi özünde eşitsizdir. Bu yüzden uygulamada franchise verenin üstünlüğü kullanma biçiminin franchise alan için makul olmayan ve istenmeyen durumlara yol açtığı görülmektedir. Franchise sözleşmesinin süresinde ve sonunda franchise şirketin dengeli ve başarılı yürütebilmesi için franchise verenin gereken ve önemli bilgileri franchise alana zamanında ve yeterince temin edilmediği görülmektedir. Bilgi iletişim konusunda eksiklik tespit edilmiştir. Ayrıca franchise sözleşmesine atıfta bulunarak franchise verenin tek taraflı anlaşmaları değiştirdiği görülmektedir. Bu uygulamalar franchise alan açısından maddi zarara yol açmaktadır ve bazen franchise alanı iflasa sürüklemektedir.
Hollanda ekonomisi için franchise'ın önemi ve yukarıda belirtilen engeller göz önüne alındığında franchise sektöründe franchise alanın konumunu güçlendirmek için bu düzenleme yapılmıştır.
Bilgi Verme Yükümlülüğü
Franchise Yasa tasarısı ile rekabet öncesi aşamada franchise alanın konumunu güçlendirmek amaçlanmaktadır. Hollanda Medeni Kanunu'nun 7. bölümünde franchise sözleşmesine ilişkin yeni bir başlık “Başlık 16” eklenmiştir (madde 7: 911-922 BW). Franchise Yasa Tasarısı uyarınca franchise sözleşmesi öncesi ve sonrası, özellikle franchise veren tarafından franchise alan kişiye bilgi sağlanması ile ilgili düzenleme yapılmıştır. Yasa Tasarısı ayrıca anlaşmada geçici değişiklikler, işbirliğinin sona ermesi (özellikle iyi niyet ve rekabet etmeme şartları) ve taraflar arasındaki istişareyi kapsamaktadır.
Franchise verenin, zamanında ve tasarıya göre listede belirlenmiş konularla ilgili bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır. Listede belirlenmemiş diğer konularda franchise verenin bilgi verme yükümlülüğü bulunmadığı anlamına gelmemektedir. Öte yandan franchise alanında bilgi verme yükümlülüğü bulunmaktadır ama bu yükümlülük franchise veren kadar katı kural içermemektedir. Örneğin, franchise veren kişinin gerekli yatırımları yapıp yapamayacağını tahmin edebilmesi için finansal durumu hakkında açık olmalıdır.
Franchise İlişkinin Bitiminde Getirilen Kısıtlamalar ve Şerefiye Bedeli Hakkında Düzenlemeler
Franchise Yasa Tasarı düzenlediği diğer konular ise franchise ilişkisinin sona ermesi ve rekabet dışı şerefiye bedelin ödenmesini içermektedir.
Şerefiye maliyet bedelin ödenmesi
Franchise sözleşmesinin sonlandırıldığında franchise alan genelde biriken şerefiyeyi alamamaktadır, hatta franchise şirketi sahibine zararına satmak zorunda kalmaktadır. Bu durumda franchise alan kişi için önemli sermaye kaybı ve hatta iflas gibi önemli sonuçlar doğurmaktaydı. Söz konusu franchise zinciri aynı koşullarda ve aynı risklerle yeni bir franchise alanı çekebilmekteydi. Bu tür uygulamalar sosyal ve ekonomik açıdan istenmeyen bir durum olduğundan Yasa Tasarı uyarınca franchise şirketini devralan kişi için eski franchise sahibine birikmiş şerefiyeyi ödemesi yükümlülüğü getirilmiştir.
Franchise İlişkisinin Sona Ermesi ile Getirilen Kısıtlamalar/Yasaklar Gereklilik İlkesi ile Sınırlıdır
Franchise ilişkisinin sona ermesinden sonra belirli faaliyetlere katılmasını kısıtlayan sözleşme sonrası rekabet dışı hükümler, franchise formülü içindeki know-how'ı korumak için gerekenden çok daha geniş bir anlamda formüle edilir. Tasarıda bu hükümlerin kapsamı, know-how'ın, rakip malların veya hizmetlerin korunması, franchise sözleşmesinin bitiminden bir yıl sonra ve franchise sahibinin formülü kullanmasına izin verilen coğrafi alan için gerekli olanlarla sınırlıdır.
Bazı Durumlarda Franchise Veren Planladığı Değişikliklerde Franchise Alanın Rızasını Alması Gerekmektedir.
Tasarı, ayrıca istişareyi düzenlemektedir (Hollanda Medeni Kanunu’nun 7: 916, üçüncü fıkrası ve 7: 921). İstişare, franchise alan ve verenin arasındaki faaliyetlerin koordinasyonu, franchise formülünde değişiklikler yapılacaksa veya önceden belirlenmiş eşik değerlerini aşan belirli bir finansal sonuçlara sahip olabilen veya olabilecek bir türev formülün piyasaya sürülmesini öngördüğü durumları düzenlemektedir. Bu durumlarda franchise veren franchise şirketi alandan rıza istemelidir. Rızanın gerekli olduğu durumlarda franchise alan ayrıca franchise verenin planlarını kabul edebilmesi için herhangi bir olumsuz etkinin nasıl azaltılabileceği ve hatta önlenebileceği konusunda duruma göre aktif olarak araştırılabilme imkânı bulunmaktadır.
|
NAZALI HOLLANDA |