İŞSİZLİK SİGORTASI KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASI HAKKINDA KANUN TEKLİFİ MECLİSTE
17.10.2020
İşsizlik Sigortası Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi 16/10/2020 tarihinde TBMM Başkanlığı’na sunulmuştur.
İlgili Kanun Teklifin’de yer alan hususlardan sosyal güvenlik kapsamında öngörülen değişiklikler aşağıda yer almaktadır.
MADDE 1- 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa aşağıdaki ek madde eklenmiştir.
“EK MADDE-7 İşsizlik ödeneğinden yararlandırılıp, işten ayrılmalarını takip eden 90 gün içerisinde özel sektör işyerlerinde bu Kanun kapsamında işe giren ve işe girdiği tarihten itibaren hizmet akdine tabi olarak en az 12 ay süreyle kesintisiz çalışanlardan talepte bulunanların, 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi uyarınca sigortalı sayılmak suretiyle, işe başladıkları tarihten önce yararlandıkları en son işsizlik ödeneği süresi için Kurumca Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeme yapıldığı tarihte geçerli prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanacak uzun vadeli sigorta primi işveren ve sigortalı hisselerinin tamamı Fondan karşılanır. Bu fıkra hüükmlerinden aynı işsizlik ödeneği hak sahipliği için sadece bir defa yararlanılır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir.”
Madde ile, işsizlik ödeneğinden yararlandırılan kişilerin işten ayrılmalarını takip eden 90 gün içerisinde işe girmeleri ve 12 ay süre ile kesintisiz hizmet akdine tabi olarak çalışmaları halinde işsizlik ödeneğinden yararlandıkları süre için hesaplanacak uzun vadeli sigorta primlerinin Fondan karşılanması öngörülmektedir.
MADDE 2- 4447 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinin onikinci fıkrasında yer alan “2015 yılından itibaren 5 yıla” ibaresi “31/12/2023 tarihine” şeklinde değiştirilmiştir.
Madde ile, istihdamın korunması ve amacıyla özel sektör işverenlerine sağlanan 6111 sayılı prim teşvikinin 31/12/2023 tarihine kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilmesi öngörülmektedir.
MADDE 3- 4447 sayılı Kanunun geçici 19 uncu maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Cumhurbaşkanı, birinci ve onuncu fıkralarda yer alan 31/12/2020 tarihlerini 31/12/2023 tarihine ve ikinci fıkrada yer alan 2020 yılını 2023 yılına kadar uzatmaya yetkilidir.”
Madde ile, istihdamın artırılması amacıyla ilave istihdam sağlayan özel sektör işverenlerine sağlanan 7103 sayılı prim teşvikinin 31/12/2023 tarihine kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilmesi öngörülmektedir.
MADDE 4- 4447 sayılı Kanunun geçici 21 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Cumhurbaşkanı, üçüncü fıkrada yer alan 2020 yılını 2023 yılına kadar uzatmaya ve yedinci fıkrada yer alan 31/12/2020 tarihini 31/12/2023 tarihine kadar uzatmaya yetkilidir.”
Madde ile, istihdamın artırılması amacıyla ilave istihdam sağlayan özel sektör işverenlerine sağlanan 7103 sayılı teşvik ile sağlanan gelir vergisi stopaj teşviki ile damga vergisi desteğinin 31/12/2023 tarihine kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilmesi öngörülmektedir.
MADDE 5- 4447 sayılı Kanunun geçici 22 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan “01/01/2021” ibaresi “31/12/2023” şeklinde değiştirilmiştir.
Madde ile, 4447 sayılı Kanunun geçici 21. Maddesi ile 1/1/2021 yılına ertelenen Esnaf ve Ahilik Sandığı uygulamasının 31/12/2023 tarihine ertelenmesi amaçlanmaktadır.
MADDE 6- 4447 sayılı Kanunun geçici 23 üncü maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan “31/12/2020” ibaresi “30/06/2021” şeklinde değiştirilmiştir.
Madde ile, pandeminin ekonomik etkileri ve güncel ihitiyaçlar çerçevesinde, kısa çalışma ödeneği uygulamasının 30/06/2021 tarihine kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilmesi öngörülmektedir.
MADDE 7- 4447 sayılı Kanunun geçici 26 ıncı maddesinin dokuzuncu fıkrasına “altı aya kadar uzatmaya” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve 31/12/2020 tarihini 30/06/2021 tarihine kadar uzatmaya” ibaresi eklenmiştir.
Madde ile, kısa çalışma veya nakdi ücret desteğine başvuran işverenlerin normal çalışma düzenine geçmesi halinde sağlanan 7252 sayılı prim teşvikinin uygulama süresinin 30/06/2021 tarihine kadar uzatılabilmesi için Cumhurbaşkanına yetki verilmesi öngörülmektedir.
MADDE 8- 4447 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 27- 1/10/2020 tarihi itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı olanlar, sosyal güvenlik kuruluşlarından emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta olanlar ile yabacılar hariç; 4857 sayılı Kanun kapsamında olup olmadığına bakılmaksızın her türlü iş veya hizmet sözleşmesiyle hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilerek veya bildirilmeksizin istihdam edilip 1/1/2019-17/4/2020 tarihleri arasındaki dönemde iş veya hizmet sözleşmesi 4857 sayılı Kanunun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer Kanunların ilgili hükümlerine göre ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler dışında sona erenler ile hizmetleri Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmeksizin bu maddenin yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla istihdam edilmeye devam edilmekte olanlarin, iş veya hizmet sözleşmelerinin sona erdigi ya da halihazırda çalışmakta oldukları en son özel sektor işverenine bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihi takip eden 30 gün içerisinde başvuruda bulunmaları ve işveren tarafından;
a) Fiilen çalıştırılmaları halinde, prim ödeme gün sayılarının 44,15 Türk Lirasi ile çarpımı sonucu bulunacak tutar 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere her ay bu işverenlerin Sosyal Guvenlik Kurumuna ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene Fondan destek sağlanır.
b) İşe başlatılıp 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafından ücretsiz izne ayrılanalara, kısa çalışma ödeneğinden faydalanmamak kaydıyla, 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre içinde ücretsiz izinde bulunduklari süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk Lirasi nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz. Bu fıkra kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlananlar 5510 sayılı Kanunun 60 ınci maddesinin birinci fikrasinin (g) bendi kapsaminda genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri Fondan karşılanır. Bu fikra kapsamında nakdi ücret desteğinden yararlanan işçinin başvuruda bulunduğu işveren tarafından fiilen çalıştırıldığının tespiti halinde işverene, bu şekilde çalıştırılan her işçi ve çalıştırıldığı her ay için ayrıi ayrı olmak üzere fiilin işlendigi tarihteki 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesince belirlenen aylık brüt asgari ücret tutarında çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince idari para cezasi uygulanır ve ödenen nakdi ücret
desteği ödeme tarihinden itibaren işleyecek kanuni faizi ile birlikte işverenden tahsil edilir.
c) Başvurusunun kabul edilmediğini Kuruma bildirenler izin hanesinde sosyal güvenlik kuruluşlarından gelir ya da aylık alan, kısa çalışma ödeneğinden ya da işsizlik ödeneğinden faydalanan veya 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fikrasının (a) bendi, (b) bendi ve (c) bendi kapsamında sigortalı olan veya 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara tabi olarak çalışan ile düzenli sosyal yardım alan bulunmamak şartları ile 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere Fondan hane başına giünlük 34,34 Türk Lirası destek verilir.
Bu madde uyarinca destekten yararlananlar, geçici 28 inci maddede duzenlenen destekten yararlanamaz. (…)”
Madde ile, iş veya hizmet sözleşmesi 01/01/2019-17/04/2020 döneminde sona erenler ile Kuruma bildirilmeksizin çalışanların en son çalıştıkların işyerlerine başvurmaları ve bu işverenler tarafından fiilen çalıştırılmaları halinde işveren prim borcundan mahsup edilmek suretiyle günlük 44,15 TL destek verilmesi önerilmektedir. Başvuruda bulunarak işe alınarak ücretsiz izne ayrılanlar için de günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği verilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca, bu kapsamda olup başvurusunun kabul edilmediğini bildirenler için de hane başına günlük 34,34 TL destek verilmesi öngörülmektedir.
MADDE 9- 4447 sayılı Kanuna aşağıdaki geçici madde eklenmiştir.
“GEÇİCİ MADDE 28- 1/10/2020 tarihi itibarıyla Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen aylık prim ve hizmet belgelerinde veya muhtasar ve prim hizmet beyannamelerinde kayıtlı olanlar, sosyal güvenlik kuruluşlarından emeklilik veya yaşlılık aylığı almakta olanlar ile yabancılar hariç; özel sektör işyerlerinde 2019/Ocak ila 2020/Nisan aylarında/dönemlerinde aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi ile 5510 sayili Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fikrasinin (a) bendi kapsamında uzun vadeli sigorta kollarından en az sigortali bildirimi yapılan aydaki/dönemdeki sigortalı sayısına ilave olarak veya 17/4/2020 tarihinden sonra ilk defa 5510 sayılı Kanun kapsamına alınan ya da daha once tescil edildiği halde 2019/Ocak ila 2020/Nisan aylarında/dönemlerinde sigortalı çalıştırılmaması nedeniyle Sosyal Guvenlik Kurumuna aylık prim ve hizmet belgesi veya muhtasar ve prim hizmet beyannamesi vermeyen özel sektör işyerlerinde bu maddenin yürürlüğe girdigi tarihten itibaren işe alınanların fiilen çalıştırılmaları halinde, prim odeme gün sayısının 44,15 Türk Lirasi ile çarğımı sonucu bulunacak tutar 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, her ay bu işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle işverene Fondan destek sağlanır. Bu maddeyle sağlanan destekten yararlananlar geçici 27 nci maddede duzenlenen destekten yararlanamaz.
Bu madde kapsamında işe başlatılıp 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesi uyarınca işveren tarafindan ücretsiz izne ayrılan ve kısa çalışma ödeneğinden yararlanamayan sigortalılara 4857 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesinde yer alan fesih yapılamayacak süreyi geçmemek üzere, bu süre izinde ücretsiz izinde bulunduklari süre kadar, Fondan günlük 39,24 Türk Lirasi nakdi ücret desteği verilir. Yapılan ödemelerden damga vergisi hariç herhangi bir kesinti yapılamaz. Bu fıkra kapsamında nakdi ücret desteginden yararlananlar 5510 sayılı Kanunun 60 ıncı maddesinin birinci fikrasının (g) bendi
kapsaminda genel sağlık sigortalısı sayılırlar ve genel sağlık sigortasına ilişkin primleri
Fondan karşılanır. (…)”
Madde ile, 2019/Ocak-2020/Nisan döneminde en az sigortalı bildirimi yapılan dönemdeki sigortalı sayısına ilave olarak istihdam edilecek her bir kişi için işveren prim borcundan mahsup edilmek suretiyle günlük 44,15 TL; bu kişilerden ücretsiz izne ayrılacaklar olanlara ise günlük 39,24 TL nakdi ücret desteği öngörülmektedir.
MADDE 28- 22/05/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 11 inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“Belirli süreli iş sözleşmesi, işçinin yirmibeş yaşını doldurmamış veya elli ve daha yukarı yaşta olma koşulunu sağlaması kaydıyla birinci ve ikinci fıkradaki koşullar aranmadan yazılı şekilde yapılabilir. Yirmibeş yaşını doldurmamış işçiler ile yapılacak belirli süreli iş sözleşmelerinin süresi işçinin yirmibeş yaşını doldurduğu tarihi geçemez. Bu fıkra uyarınca bir defada veya yenilenerek yapılan belirli süreli iş sözleşmelerinin toplam süresi iki yılı geçemez.”
Madde ile (i) yirmibeş yaşını doldurmamış veya (ii) elli ve üzeri yaşta olan işçilerle yapılacak olan belirli süreli iş sözleşmenin kuruluşunda ve/veya yenilenmesinde objektif koşulun (belirli süreli iş veya belli bir işin tamamlanması veya belirli bir olgunun ortaya çıkması gibi) olması aranmayacaktır. Ancak bu kapsamdaki belirli süreli sözleşmesinin süresi en fazla iki yıl olabilecektir. Eğer işçinin 25 yaşını doldurduğu tarih iki yıldan az olacak ise işçinin yaşı belirli sürenin kararlaştırılmasında esas alınmalıdır. Öte yandan diğer yaş gruplarındaki işçiler bakımından İK m. 11’de öngörülen objektif koşul şartı geçerliliğini koruyacaktır.
MADDE 31- 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 40 ıncı maddesinin ikinci fıkrasında yer alan tablonun 16 ıncı sırası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“16) Basın ve gazetecilik mesleğinde 14 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine göre 90” basın kart sahibi olmak suretiyle fiilen çalışanlar
Madde ile, bahsi geçen meslek grubunun da fiili hizmet süresi zammı kapsamına dahil edilmesi öngörülmektedir. Bu kapsamda, 14/2/2020 tarihli ve 31039 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Anyasa Mahkemesi Kararı ile basın ve gazetecilik mesleğinde çalışanların fili hizmet süresi zammından yararandırılmalarına ilişkin mevcut hükmün iptaline karar verilmiş ve iptal kararının yürülüğü, oluşacak yasal boşluğun giderilmesi amacıyla 9 ay sonraya bırakılmıştır. Madde ile Anayasa Mahkemesi Kararı ile doğan hukuki boşluğu gidermek amacıyla düzenleme yapılması öngörülmektedir.
MADDE 32- 5510 sayılı Kanuna aşağıdaki ek madde eklenmiştir.
“EK MADDE 20- İşe girdiği tarih itibarıyla 25 yaşından küçük olup hizmet akdine tabi olarak bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içinde çalışma saati süresine göre hesaplanan çalışma gün sayısı 10 günden az olanalar için çalıştırıldıkları süreyle orantılı olarak işverenlerce, 82 inci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt sınırının %2’si oranında iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ile %7,5’i işveren %5’i sigortalıya ait olmak üzere %12,5 oranında genel sağlık sigortası primi ödenir. Bu madde kapsamında çalışanların genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunludur. Sigortalıların eksik günlerine ilişkin genel sağlık sigortası primleri, 60 ıncı maddenin birinci fıkrasının (c) bendinin 1 numaralı alt bendi veya (g) bendi kapsamında ödenir. Bu fıkra kapsamına girenler, adlarına ödenen priminin ait olduğu ayı takip eden ayın sonuna kadar aynı kazancın otuz katının %20’si oranında malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödeyebilir. Bu süre içinde ödenmeyen primin ödenme hakkı düşer. Ödenen primlere ilişkin süreler 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında sigortalılık süresi sayılır. (…) İşe girdiği tarihten önceki son bir yıl içerisinde prim ödeme gün sayısı 120 günden fazla olanalar ile 25 yaşını dolduran sigortalılar hakkında bu madde hükümleri uygulanmaz.”
Madde ile, işe girdiği tarih itibarıyla 25 yaşından küçük sigortalılardan ay içerisinde 10 günden az çalışanlar için prime esas günlük kazanç alt sınırının %2 iş kazası ve meslek hastalığı sigortası primi ile %7,5’i işveren %5’i sigortalıya ait olmak üzere %12,5 oranında genel sağlık sigortası priminin işverence ödenmesi ve bu kapsamda çalışanların genel sağlık sigortası primlerinin 30 güne tamamlanması zorunlu olması öngörülmektedir.
Kanun Teklifinin tam metnine BURADAN ulaşabilirsiniz.
|
Ersin Nazalı
Yönetici Ortak, Avukat, YMM
enazali@nazali.av.tr
|
Çağdaş Güren
Yönetici Ortak, Sosyal Güvenlik Müşaviri
cguren@nazali.av.tr
|
Yukarıda yer verilen açıklamalarımız, hukuki görüş ve tavsiye niteliğinde olmayıp, konuya ilişkin genel bilgiler içermektedir; bu sebeple belirtilen konularda bir aksiyon almadan önce, bir uzmana danışmanızı tavsiye ederiz. NAZALI’ya işbu dokümanın içeriğinden kaynaklanan veya içeriğine ilişkin olarak ortaya çıkan sonuçlardan dolayı herhangi bir sorumluluk iddiasında bulunulamaz.