Duyurumuz, Yargıtay 19. Ceza Dairesi’nin 08.07.2020 tarih, 2020/2053 Esas ve 2020/6650 Karar sayılı karşılıksız çek düzenleme suçunda konkordato yargılamasının bekletici mesele yapılıp yapılmayacağına ilişkin uyuşmazlık hakkındaki ilamına ilişkindir. İşbu karar, 08.07.2020 tarihinde Resmi Gazete’ de yayımlanmıştır.
Söz konusu karar, tüzel kişi şirketlere ait olan çekler hakkında kanuni ibraz süresi içinde yapılan ibrazlarında, “karşılıksızdır” işlemi yapılmasına sebebiyet verilerek 5941 Sayılı Kanunun 5. maddesi uyarınca suç teşkil eden fiilin işlenmesinden sonra başlatılan konkordato yargılamasının; ceza yargılamasında bekletici mesele yapılıp yapılamayacağı ve suç konusu çeklerin ait olduğu tüzel kişi şirket yetkilileri ile temsilcilerinin cezai sorumluluğunu kaldırıp kaldırmayacağına ilişkindir.
Bir tüzel kişi şirkete ait ve kanuni ibraz süresi içerisinde ibraz edilmiş olan iki farklı çek hakkında biri 04.10.2018 tarihinde diğeri 01.11.2018 tarihinde olmak üzere iki ayrı karşılıksızdır işlemi yapılmıştır.
Tüzel kişi şirket tarafından ise 31.12.2018 tarihinde konkordato mühleti kararı alınmıştır.
- İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 16. Ceza Dairesi’nin 14.11.2019 tarihli kararında;
04.10.18 tarihinde çek hakkında karşılıksızdır işlemi yapılmasından yaklaşık 3 ay geçtikten sonra 31.12.2018 tarihinde Ticaret Mahkemesinden konkordato mühleti kararı alındığı bu nedenle ilk derece mahkemesince tüzel kişi şirket yetkilileri hakkında verilen mahkumiyet hükmünün yerinde olmadığına, devam eden konkordato yargılaması sürecinin bekletici sorun yapılarak sanığın hukuki durumunun belirlenmesinden sonra yargılamanın devam edilmesi gerektiğinden bahisle sanık hakkındaki mahkumiyet hükmünün bozularak ilk derece mahkemesine gönderilmesine kesin olarak karar verilmiştir.
- İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 14. Ceza Dairesi’nin 29.11.2019 tarihli kararında ise;
Yine aynı tüzel kişi şirket yetkililerince bu defa farklı bir çek hakkında 01.11.2018 tarihinde karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verilmesinden yaklaşık 2 ay sonra 31.12.2018 tarihinde Ticaret Mahkemesinden konkordato mühleti kararı alındığı bu nedenle yine ilk derece mahkemesince tüzel kişi şirket yetkilileri hakkında verilen mahkumiyet hükmünün yerinde olduğu bu nedenle istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olarak karar verilmiştir.
- İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi Ceza Daireleri Başkanlar Kurulu’nun çoğunluğu tarafından verilen kararda ise;
Uyuşmazlığın; çek hesabı sahibi tüzel kişi şirket hakkında henüz ticaret mahkemesinde açılmış bir konkordato davası yokken tüzel kişi adına bir çek keşide edilmiş olduğu, işbu çekin kanuni süresinde ibrazı üzerine karşılıksızdır işlemi yapılmasına sebebiyet verme suçunun işlenmiş bulunduğu, suçun işlenmesinden sonra açılmış olan konkordato davasının bekletici sorun yapılıp yapılamayacağı ve tüzel kişi yetkilileri ile temsilcilerinin bu halde cezai sorumluluklarının bulunup bulunmadığına ilişkin olduğu belirtilmiştir. Başkanlar Kurulu’nun çoğunluğu tarafından ise tüzel kişi şirket yetkilileri ile temsilcileri hakkında verilen mahkumiyet hükmünün yerinde görüldüğü de belirtilerek daireler arasında çıkan karar uyuşmazlığı çözülmek üzere Yargıtay’a gönderilmiştir.
Bekletici Soruna İlişkin Uygulama
Kanuni düzenlemeler uyarınca Ceza Mahkemeleri tarafından bekletici sorun kararı verilerek ceza yargılamasının başka bir olgunun çözümünden sonra tamamlanmasına karar verilebilir. Söz konusu kararın verilmesi kural olarak takdiri olmakla birlikte işbu kararın verilmesinin zorunlu olduğu haller de mevcuttur.
Ceza yargılamasında bekletici sorun kararının verilebilmesi için;
Ceza Mahkemeleri tarafından bekletici sorun kararı verilmesinin zorunlu olduğu haller ise;
Bu haller dışında bekletici sorun kararı verilmesi tamamen ceza mahkemelerinin takdirindedir.
Yukarıda açıklanan sebeplerden ötürü karşılıksızdır işlemine sebebiyet verme suçu işlendikten sonra konkordato yargılamasına başlanması halinde ceza yargılamasında bekletici sorun kararı verilerek yargılamanın durdurulması zorunlu değildir.
Karşılıksız Çek Düzenleme Suçu ile Konkordato Yargılama Sürecine İlişkin Uygulama
Karşılıksız çek düzenleme suçuna ilişkin yürütülen ceza yargılamalarında bekletici sorun kararı verilmesinden sonra konkordato talebinin kabul edilmesi veya reddedilmesi halinde karara esas alınacak olan Yargıtay uygulaması değişmektedir.
Ceza mahkemeleri tarafından verilen bekletici sorun kararı kaldırılarak çek hesabı yönetiminin konkordato komiserine verilmiş olması halinde tüzel kişi şirket yetkilileri ve temsilcilerinin cezai sorumluluğunun ortadan kalkmış olması sebebiyle haklarında beraat kararı verilmektedir. Ancak çek hesabı yönetiminin konkordato komiserine verilmesine ilişkin açık bir karar bulunmaması halinde ise tüzel kişi şirket yetkilileri ve temsilcilerinin cezai sorumluluğunun devam ediyor olması sebebiyle bu hususun gözetilerek yargılamanın neticelendirilmesi gerekmektedir.
Süre gelen ceza yargılamasında verilen bekletici sorun kararı kaldırılarak tüzel kişi şirket yetkilileri ve temsilcilerinin cezai sorumluluğunun kalkması sebebiyle haklarında yine beraat kararı verilmektedir.
Yerleşik Yargıtay uygulamasında yukarıda da belirttiğimiz üzere karşılıksızdır işlemine sebebiyet verilmesi suçunun işlendiği anın konkordato yargılaması sürecine denk gelmesi halinde hem çek hesabı yönetiminin kimde olacağının çekin düzenlenme tarihinde bilinememesi hem konkordato komiseri atanmış olsa dahi yetkileri ile görevlerinin değiştirilebilir olması hem de konkordato davasının olumlu sonuçlanması halinde çekte bulunması gereken zorunlu unsurların (ödenecek miktar, çek bedeli, vade tarihi, keşide tarihi vb.) değiştirilmesiyle çekin vasfını yitirerek suç konusunun ortadan kalması ihtimalinin bulunması sebepleriyle bekletici sorun kararı verilebilmektedir.
Ancak Yargıtay, önüne gelen uyuşmazlıkta tüzel kişi şirkete ait çekler için konkordato yargılaması öncesinde karşılıksızdır işleminin uygulanmış olması sebebiyle yerleşik Yargıtay uygulamalarından farklı bir değerlendirme yapılmıştır.
Yargıtay tarafından işbu uyuşmazlıkta çekin ibraz tarihinde çek bedelini, çek hesabında bulundurma yükümlülüğünün tüzel kişi şirket yetkilisinde bulunduğu ve çeke ilişkin diğer hususların da tartışmalı olmadığı belirtilmiştir. Öte yandan karşılıksız çek düzenleme suçunun ani hareketle işlenen bir suç olması sebebiyle fiilin işlendiği anda suçun tamamlanmış olacağı da açıktır. Yargıtay tarafından verilen kararda suç anında konkordato davasına konu bir çekin bulunmaması ve çek ile çek hesabı yönetiminin kimde bulunduğuna ilişkin hiçbir belirsizliğin de bulunmaması sebebiyle bekletici sorun kararı verilmesini gerektirecek maddi veya hukuki hiçbir sebebin olmadığından bahisle bekletici sorun kararı verilmesinin uygun olmadığı açıkça belirtilmiştir. Bu haliyle yapılacak ceza yargılaması neticesinde mahkumiyet hükmünün verilmesinin de mümkün olduğuna oybirliği ile kesin olarak karar verilmiştir.
Özetle önümüzdeki süreçlerde karşılıksızdır işleminin yapıldığı anda mevcutta konkordato yargılaması bulunmamakta ise sonraki bir tarihte başlanmış bulunan konkordato sürecinin ceza yargılamasında bekletici sorun yapılmasının Yargıtay uygulaması ile ters düşeceği açıktır. Bu nedenle ceza mahkemeleri tarafından bu hususta bekletici mesele kararı verilmesi istisnai durumlar haricinde mümkün olmayacak ve ceza yargılamaları artık suç tarihinde sonra başlatılan konkordato süreçlerini beklemeksizin tamamlanacaktır.
|
NAZALI VERGI & HUKUK |