Rekabet Kurumu, Bankalar Arası Kart Merkezi A.Ş.’nin (“BKM”) dijital cüzdan hizmeti olan BKM Express uygulamasına 2016 yılında vermiş olduğu olduğu süresiz bireysel muafiyeti geri alarak bahsi geçen hizmetin gerekçeli kararın tebliğinden itibaren 60 gün içinde sonlandırılmasına karar verdi. (Rekabet Kurulu Kararı - 23.09.2016 16-31/525-236)
Kararda, 08.06.2017 tarih ve 17-19/294-130 sayılı kararla kredi kartı takas komisyon oranının çeşitli esaslara göre belirlenmesi uygulamasına yönelik tanınmış olan 3 yıl ve 26.02.2015 tarih ve 15-09/129-58 sayılı kararı ile banka kartlarına ilişkin ortak takas komisyonu oranı belirlenmesine yönelik 5 yıl süreli bireysel muafiyetler için ise yeniden başvuru yapılması gerektiğine karar verildi.
Çok sayıda bankanın ortak dijital cüzdan hizmeti olan BKM Express uygulaması, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un (“Kanun”) 5. maddesindeki bireysel muafiyet koşulları açısından detaylı bir şekilde değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmeler önemine binaen aşağıda özetlenmiştir:
a. Ekonomik veya Teknik Gelişmenin Sağlanması: BKM tarafından sunulan bu hizmetin diğer ödeme hizmetlerinden farklı ve teknik gelişme olarak nitelendirilebilecek özellikleri bulunsa da, bunların bankalar tarafından sağlanan entegrasyonun diğer ödeme kuruluşlarınca sağlanamamasından kaynaklandığı görüşüne varılmıştır. Hizmeti farklılaştıran 3 özellik ayrı başlıklarda incelenmiştir:
Bu üç özelliğin tümünün bankalar tarafından sağlanan entegrasyondan kaynaklandığı, kalan bilgilerin (SKT ve kalan haneler) bankalardan temin edildiği, SMS-OTP hizmetinin ise yine BKM tarafından 3D Secure uygulamasına eşdeğer kabul edilmesiyle işlerlik kazandığı tespit edilmiştir. Burada ayrıca belirtmek gerekir ki, diğer ödeme kuruluşları SMS doğrulaması kullandığında 3D Secure eşdeğeri kabul edilmediğinden; yaşanan herhangi bir aksaklık halinde bedel iadesi bankadan değil ilgili kuruluştan yapılmaktadır. Bu çerçevede BKM Express özelinde bir ekonomik/teknolojik gelişmenin sağlanmadığı, muafiyetin ilk koşulunun yerine getirilmediğine karar verilmiştir.
b. Tüketici Yararının Sağlanması: BKM tarafından tüketiciye sağlanan yararlar arasında; kartsız işlem yapılabilmesi, QR kod ile işlem yapılabilmesi, sisteme tanımlı kartlar arasından kolaylıkla seçim yapılabilmesi ve başka kartlara para transferi yapılabilmesi sayılmıştır. Bu özellikler değerlendirildiğinde, bunların yalnızca BKM Express hizmeti özelinde faydalar olmadığı, diğer dijital cüzdanların da sağladığı yararlar oldukları tespit edilmiştir. İddia edilen bir diğer tüketici faydası ise tüketiciye hizmetin ücretsiz sunulmasıdır. Ancak pazardaki diğer dijital cüzdanlar da aynı hizmeti ücretsiz sunmaktadırlar. Bu başlıkta üzerinde durulan bir başka konu ise tüketicide bulunan, hizmetin “daha güvenli” olduğu algısıdır. Güveni ölçebilecek bir veri bulunmamakla birlikte, tüketiciler üzerinde oluşan bu algının BKM’nin çok bankalı yapısından kaynaklandığı görüşüne varılmıştır.
c. Piyasanın Önemli Bir Bölümünde Rekabetin Ortadan Kalkmaması: Kurul tarafından yapılan incelemede; öncelikle BKM ortağı ve üyesi bankalar ile BKM arasında bir rakiplik ilişkisi bulunduğu, bu nedenle; her ne kadar üye/ortak bankalar, kendi dijital hizmetlerini sunabilecek olsalar dahi, hem bu faaliyeti gerçekleştirme güdülerinin kuvvetli olmayacağı, hem de diğer bankaların kartlarını kendi dijital cüzdanlarına dahil etseler de BKM Express ile kendi dijital cüzdan hizmetleri arasında tüketicinin tercihine bağlı olacakları ve rekabetçi stratejiler göstermeyecekleri belirtilmiştir. Ayrıca, bu faaliyete ilişkin altyapı hizmetinin bankalar tarafından münhasıran BKM’ye sağlanmasının ise pazara girişleri ciddi derecede zorlaştırdığı ifade edilmiştir. Kurul, BKM Express ile diğer dijital cüzdan hizmetlerini ayıran özellikleri de 5 başlık altında değerlendirmiştir:
Kurul cüzdan hizmeti sunan diğer ödeme kuruluşlarının özellikle bankalararası entegrasyondan mahrum kalmasının hem pazara girişleri engellediği hem de halihazırda mevcut oyuncuların faaliyetlerini zorlaştırdığı kanaatine ulaşmıştır. Kararda; BKM’nin kâr amacı gütmemesi nedeniyle, zarar etmesine rağmen bu hizmete devam edebildiği, üye işyerlerine entegrasyonu ücretsiz sağlayabildiği, farklı faaliyetler yürütmesi nedeniyle; BKM markasına yatırım olarak yaptığı reklam ve kampanyalardan BKM Express özelinde de fayda elde edebildiği, pazar gücüne sahip olduğu pazarlardan elde ettiği kârla çapraz sübvansiyon yapabildiği, YTH kapsamında bankalardan rekabete duyarlı hassas bilgiler elde edebildiği üzerinde durulmuş ve tüm bu gerekçelerle piyasanın önemli bölümünde rekabetin ortadan kalktığı sonucuna varılmıştır.
d. Rekabetin Zorunlu Olandan Fazla Kısıtlanmaması: Kanun’un 5. maddesindeki “a” ve “b” bentlerinin yerine getirilebilmesi için gerekli olandan daha fazla rekabetin kısıtlanmaması gerekmekteyse de BKM Express’i söz konusu bentlerdeki koşulları yerine getiremediği, ayrıca BKM ve bankalar arasındaki ilişki nedeniyle, BKM Express hizmetinin verilmesiyle birden çok alanda rekabetin kısıtlandığı değerlendirilmiştir.
Kurul nihai olarak, BKM Express faaliyetine 2016 yılında vermiş olduğu bireysel muafiyeti geri alma kararı almış ve bu faaliyetin 60 gün içerisinde sonlandırılmasına karar vermiştir.
(Rekabet Kurulu Kararı - 30.05.2019, 19-20/291-126)
|
NAZALI REKABET |