SONRADAN KONTROL DENETİMLERİ VE FİRMALAR İÇİN ÖNEMİ

24.03.2016 Gümrük idarelerinin daha teknolojik bir altyapı kullanmaya başlaması, fiziksel altyapının her geçen gün iyileştirilmesi, Dünya Gümrük Örgütü ve Dünya Ticaret Örgütü’nün tüm dünyada kabul görmüş gümrük tekniklerinin daha yaygın bir biçimde kullanılmaya başlaması ve gümrük personel sayısının son 7-8 yıl içerisinde iki kattan daha fazla oranda artması, Türk gümrük idaresinin de dünya standartlarında hizmet vermeye başlaması sonucunu doğurmuştur. Genç, iyi eğitimli ve istekli yeni nesil gümrük çalışanlarının da katkıları ile Türk gümrük idaresi toplam bütçe vergi gelirlerinin %20’si civarında bir oranını tek başına tahsil etmektedir. Bu kapsamda gümrük gözetim ve denetimi sadece gümrüklü sahalarda icra edilmekten kurtulmuş, firmaları daha yakından tanımaya, muhasebe kayıtları ile gümrük ve dış ticaret işlemlerini eşleştirmeye yönelik denetimlere başlanılmıştır. Gümrük Kanunu’nun 10. ve 73. Maddelerine dayanılarak hazırlanan 2008 tarihli Sonradan Kontrol ve Riskli İşlemlerin Kontrolü Yönetmeliği uyarınca Gümrük ve Ticaret Müfettişleri tarafından yapılan Sonradan Kontrol denetimleri, firma merkezlerinde her yıl bir program dâhilinde yapılmaktadır. Belirli risk analizleri ve değerlendirmeleri sonucunda o yıl program kapsamına alınan firmalar belirlenmektedir. Programda o yılki program özelinde detaylandırılması gereken hususlar belirlenmektedir. Belirli ölçekte iş hacmine ulaşan bir firmanın en az 3-4 yılda bir program kapsamında gümrük denetimi geçirmesi muhtemeldir. Program kapsamı sonradan kontrol denetimleri haricinde zaman zaman plan dışı sonradan kontrol görevlendirmeleri de yapılmakta ve firmalar değişik yönlerden inceleme ve denetime tabi tutulmaktadırlar. Her yıl program dâhilinde ve program dışı yapılan denetimler bir arada değerlendirildiğinde toplamda 400-450 firma denetim kapsamına alınmaktadır. Sonradan Kontrolün kapsamına dış ticaret işlemlerinin muhasebe kayıtları ile uyum ve eşgüdümünün kontrolü; tarife, kıymet, menşei yönünden beyanların incelenmesi, ekonomik etkili gümrük rejimleri uygulamaları ile diğer tüm gümrük işlemlerinin mevzuata uyumu girmektedir. Royalti ve lisans ödemeleri, gümrük kıymetine dâhil edilmesi gereken giderler, gözetim uygulamaları, dâhilde işleme rejimi kapsamındaki uygulamalar, birden fazla ülkede işçilik gören eşyanın menşeinin tespiti, eşya nitelik ve nev’ine göre tarife belirlenmesi, gümrük cezaları, KKDF uygulamaları, ihracat iadeleri sonradan kontrol denetimlerinde bugüne kadar öne çıkan konular olmuştur. Her geçen yıl daha kapsamlı programlar hazırlanmaktadır. Firmaların dış ticaret bölümleri günlük operasyonu yöneten birimler olarak düzenlendiğinden, iş akışının devamı birinci öncelik olmakta, bu da mevzuata uyum, gümrük tekniklerinin doğru ve efektif kullanılması, hata yapılmaması kaygılarını ikinci plana iterek firmaları güç durumlara düşürebilmektedir.