İmdat TÜRKAY
Gelir İdaresi Grup Başkanı
ÖZET
7194 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde yapılan düzenlemeyle, telif ve ihtira beratı kazanç istisnasında sınırlamaya gidilmiş olup istisna hakkında yapılan düzenlemeye göre, serbest meslek faaliyetinde bulunan müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitler ile bunların kanuni mirasçılarının istisna kapsamındaki çalışmalarından elde ettikleri kazançları yıllık olarak belirlenen kazanç tutarını aşması durumunda gelir vergisi istisnası uygulanmayacak ve yıllık beyanname verilecektir. Buna göre, 2021 yılında 650.000 TL’yi aşan telif kazancı elde eden bir yazar, söz ve beste sanatçısı, senarist, ressam, heykeltraş tarafından yıllık beyanname verilecektir. Ancak, belirlenen istisna edilen kazanç tutarının aşılması nedeniyle yıllık beyanname veren kişilerin şartları sağlamaları halinde defter tutma ve belge düzenleme mecburiyetleri ile tevkifat yapma yükümlülükleri önceden olduğu gibi olmayacaktır.
Anahtar Kelimeler: Serbest Meslek Kazancı, 5846 Sayılı Kanun, Eser, Telif Kazanç İstisnası, Yazarlar, Sanatçılar, Vergi Tevkifatı, Yıllık Beyan.
GİRİŞ
Serbest meslek erbapları tarafından devamlı olarak yapılan serbest meslek faaliyeti sonucunda elde edilen serbest meslek kazançlarının vergilendirilmesi gerçek usulde yıllık beyanname vermek suretiyle yapılmaktadır. Arızi olarak yapılan serbest meslek kazancında ise belli bir istisna tutarının aşılması durumunda yıllık beyanname verilmekte bu tutarın altında kalan arizi serbest meslek kazancı için yıllık beyanname verilmemektedir. Serbest meslek kazançlarında önemli bir yer tutan telif kazançları istisnasında 2020 yılından bu yana yapılan düzenlemeye göre, yıllık olarak belirlenen tutarı aşan telif kazançlarının yıllık beyanname ile beyanı söz konusudur. Bu nedenle, 2021 yılında 650.000 lirayı (2022 yılı için 880.000 TL) aşan telif hakkı ve ihtira beratı kazançları için Mart/2022’de yıllık beyanname verilecektir.
5/12/2019 tarih ve 7194 sayılı Kanunla 1.1.2020 tarihinden geçerli olmak üzere, Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde yer alan ve uzun yıllardır uygulanmakta olan telif hakkı ve ihtira beratı kazanç istisnasında sınırlamaya gidilmiş olup telif hakkı ve ihtira beratı kazanç istisnası hakkında yapılan düzenlemeye göre, serbest meslek faaliyetinde bulunan müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitler ile bunların kanuni mirasçılarının istisna kapsamındaki çalışmalarından elde ettikleri kazançları yıllık olarak belirlenen kazanç tutarını aşması durumunda istisna uygulanmayacak ve yıllık beyanname verilecektir. Örneğin telif kazancı elde eden sanatçı ve yazarlar elde ettikleri telif kazancı, vergi tarifesinin dördüncü gelir dilimindeki tutarı aşarsa bu istisnadan yararlanamayacaklar ve serbest meslek faaliyeti yönünden mükellefiyet tesis ettirerek yıllık beyanname vereceklerdir.
1. SERBEST MESLEK KAZANCI
Serbest meslek faaliyeti, sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi veya mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticari niteliği olmayan işlerin işverene bağlı olmaksızın şahsi sorumluluk altında kendi nam ve hesabına yapılmasıdır. Her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır. Tahkim işleri dolayısıyla hakemlerin aldıkları ücretler ile kolektif, adi komandit ve adi şirketler tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kazançlar da serbest meslek kazancıdır. Serbest meslek faaliyetinin bir işverene tabi olarak yapılması halinde, elde edilen gelir ücret geliri olmaktadır. Örneğin bir yazarın, kadrolu olarak çalışmadığı bir gazetede veya dergide yayınlanan makalesinden elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olup, istisna kapsamındadır. Fakat bu işi aynı dergide kadrolu çalışarak (işverene bağlı ve onun emir ve talimatları doğrultusunda) yapması durumunda, bu faaliyet karşılığında alınan bedel ücret olacaktır.
Serbest meslek faaliyetini kendi nam ve hesabına, mutat meslek halinde ifa eden; avukat, doktor, diş hekimi, veteriner hekim, mimar, mühendis, müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, yeminli mali müşavir, danışman, ressam, yazar, bestekar, kimyager, noter, öğretmen, artist, menajer, senarist, yönetmen, ebe, sünnetçi, arzuhalci, rehber ve sağlık memuru vb. kişiler serbest meslek erbabıdır. Aşağıda yer alan işleri yapanlar da serbest meslek erbabı sayılmaktadırlar:
2. TELİF HAKKI VE İHTİRA BERATI KAZANÇ İSTİSNASI UYGULAMASI
Serbest meslek kazançlarında istisnayı düzenleyen GVK’nın 18. maddesinde, 7194 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasındaki hükümlere göre; müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden müstesnadır.
Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler istisnaya dahildir. Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil etmez. Serbest meslek kazançları istisnasının, bu Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca tevkif suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur. Bu madde kapsamındaki kazançları toplamı 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı aşanlar bu istisnadan faydalanamazlar. Bu durumda olanların, 94 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında tevkifat yapma yükümlülüğü yoktur.
Bu hükümlere göre; müellif, mütercim, heykeltıraş, hattat, ressam, bestekâr, bilgisayar programcısı ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının;
suretiyle elde ettikleri kazançlar gelir vergisinden istisna edilmiştir. İstisna kapsamındaki kazancın ne şekilde elde edildiği de vergileme açısından önemli olup örneğin; bir yazarın, kadrolu olarak çalışmadığı bir dergide yayınlanan makalesinden elde ettiği gelir serbest meslek kazancı olup istisna kapsamındadır. Fakat aynı yazarın bu işi aynı dergide kadrolu çalışarak yapması durumunda, bu faaliyet karşılığında alınan bedel ücret olacaktır.
5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu hükümlerine göre bazı eserlerde kayıt ve tescil zorunlu, bazı eserlerde ise ihtiyari tutulmuştur. GVK’nın 18 inci maddesinde yer alan serbest meslek kazanç istisnasından yararlanabilmek için maddede belirtilen eserlerden kayıt ve tescili zorunlu olanların kayıt ve tescil ettirilmesi şart olup, diğer eserlerde kayıt ve tescil şartı aranmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığınca kayıt-tescil edilen eserlerin, aynı zamanda GVK’nın 18 inci maddesinde sayılan eserler veya bu eserlere benzerlik gösteren eserlerden olması şart olup, 5846 sayılı Kanuna göre kayıt-tescil edilen tüm eserler istisna kapsamına girmemektedir.
Buna göre, 193 sayılı GVK’nın 18’inci maddesi kapsamında elde edilen ve aynı Kanun’un 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutar olan 2021 yılı için 650.000 TL’yi (2022 yılı için 880.000 TL) aşan kazançlar için istisnadan yararlanılması mümkün bulunmamaktadır. Yılsonu itibariyle GVK’nın 18’inci maddesi kapsamında elde edilen kazançlar toplamının söz konusu tutarı aşması halinde, elde edilen kazançların tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Ancak, telif ve ihtira beratı kazancından dolayı belirlenen limiti geçen ve istisna dışına çıkan mükellefler sadece yıllık beyanname verme gibi yükümlülüğüne tabi olacaklar, bunların diğer serbest meslek erbabları gibi yapmış oldukları ödemeler (kira, ücret ve serbest meslek ödemesi gibi) üzerinden tevkifat yapma yükümlülükleri olmayacaktır.
2.1. Telif Kazançlarında Defter Tutma ve Belge Düzenleme Şartları
Serbest meslek erbabının, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 153 üncü maddesi uyarınca işe başlamayı vergi dairesine bildirme, 172 ve 210 uncu maddeleri uyarınca serbest meslek kazanç defteri tutma, 236 ncı maddesi uyarınca da mesleki faaliyetlerine ilişkin her türlü tahsilatları için serbest meslek makbuzu düzenleme mecburiyeti bulunmaktadır. Buna göre, serbest meslek faaliyetini mutad meslek halinde ifa edenlerin, 213 sayılı VUK’da yer alan yükümlülükleri yerine getirmesi gerekmektedir.
Konuya ilişkin olarak 224 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde; münhasıran Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde belirtilen türden faaliyetlerde bulunan ve eserlerini sadece aynı Kanunun 94 üncü maddesinde belirtilen kişi veya kurumlara teslim eden serbest meslek erbabından isteyenlerin, defter tasdik ettirme ve tutma ile belge düzenleme zorunluluklarının kaldırıldığı açıklanmıştır. Ancak, faaliyetin mutad meslek halinde ifa edilmesi ve istisna kapsamındaki eserlerin Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinde sayılanlar dışındakilere de satılması halinde, 213 sayılı Kanunun 153, 172, 210 ve 236 ncı maddeleri uyarınca işe başlama bildiriminde bulunma, serbest meslek kazanç defteri tutma ve serbest meslek makbuzu düzenleme mecburiyeti bulunmaktadır (www.gib.gov.tr/Özelge Sistemi/Nevşehir Valiliğinin 26.03.2021 tarih ve E-21253973-045-E.5549 sayılı özelgesi.). Telif kazancı sahiplerinin yıl içindeki kazançlarının toplamının GVK’nın 103 üncü maddesinin dördüncü gelir diliminde yer alan (2021 yılı için 650.000 TL, 2022 yılı için 880.000 TL) tutarı aşıp aşmadığına bakılmaksızın, şartları sağlamaları halinde defter tasdik ettirme (defter-beyan sistemine kaydolma) ve belge düzenleme zorunlulukları bulunmamaktadır.
2.2. Telif Kazançlarında Tevkifat Uygulaması
Serbest meslek faaliyetiyle uğraşanlara (noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç) yapılan ödemeler (arızi serbest meslek faaliyeti nedeniyle yapılan ödemeler dâhil) esnasında ödemeyi yapanlar tarafından gelir vergisi tevkifatı (kesintisi) yapılması gerekir. 193 sayılı GVK’nın 94 üncü maddesine göre, yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden;
oranında kesinti yapılmaktadır. Bu kesinti, bir ön vergileme olup, yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Arızi serbest meslek kazançları için istisna haddi altında kalan (2021 yılı için 43.000 TL) kazançlardan yapılan gelir vergisi tevkifatı ile serbest meslek kazanç istisnası kapsamına giren kazançlardan yapılan gelir vergisi tevkifatı, yıllık beyanname verilmediği sürece nihai vergi olarak kalmaktadır. Diğer taraftan, yurtdışından elde edilen telif kazançları tevkifatsız olarak elde edilmiş olacağından, kazanç sahipleri açısından defter tutma ve belge düzenleme açısından tanınan kolaylık ortadan kalkmış olacağından bu durumdaki kişilerin mükellefiyet tesis ettirmesi gerekmektedir.
2.3. 2021 Yılında Elde Edilen Telif Kazançlarında Yıllık Beyanname Verme Esasları
193 sayılı GVK’nın 86 ncı maddesinin birinci fıkrasının (1/a) bendinde, tam mükellefiyette kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları için yıllık beyanname verilmeyeceği ve diğer gelirleri için beyanname verilmesi halinde de bu gelirlerin beyannameye dahil edilmeyeceği hüküm altına alınmıştır. İşte telif kazançları ve ihtira beratı kazançları, istisna kapsamında kazançlar olduğundan yıllık beyanname verilmeyecektir.
Buna göre, kişinin istisna kapsamındaki eserlerinden dolayı elde ettiği hasılata münhasır olmak üzere, Gelir Vergisi Kanununun 18 inci maddesinde yer alan istisnadan faydalanması mümkün bulunmakta olup, söz konusu istisna kapsamında bulunan çalışmaların da Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasına istinaden tevkifat yapmak mecburiyetinde olanlarca satın alınması halinde, kişiye yıl içinde yapılacak ödemelerden gelir vergisi tevkifatı yapılmış olması ve istisna haddi içinde kalması şartıyla bu kazançlar için yıllık beyanname verilmeyecektir. Ancak, 7194 sayılı Kanunla yapılan ve 2020 yılından bu yana uygulanan değişikliğe göre, GVK’nın 18’inci maddesi kapsamında elde edilen ve aynı Kanun’un 103’üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutar olan 2021 yılı için 650.000 TL’yi aşan (2022 yılı için 880.000 TL) kazançlar için istisnadan yararlanılması mümkün bulunmadığından, bu sınırı geçen istisna kapsamındaki kazançlar mutlaka yıllık beyanname ile beyan edilecektir. Bu durumda, yıl içinde tevkif suretiyle ödenen vergiler yıllık beyannameden mahsup edilecektir.
Yıllık beyanname vermede dikkate alınacak 2021 yılı için 650 bin liralık tutarın aşılıp aşılmadığı ilgili takvim yılının sonu itibarıyla belirlenecek ve istisna kapsamında elde edilen kazançlar toplamının söz konusu tutarı aşması halinde, elde edilen kazançların tamamı yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Örneğin, 2021 yılında 650 bin liralık tutarın hesabı, 31.12.2021 tarihi itibariyle yapılacak olup, kişi yıl içinde istisna kapsamında elde ettiği tüm kazançları toplayacak ve bu tutarın aşılması durumunda Mart/2022 tarihinde yıllık beyanname verilecektir. Beyanname verme sınırının aşılıp aşılmadığı, takvim yılı sonu itibarıyla her bir yıl için ayrı ayrı değerlendirilecek ve ilgili takvim yılında istisnadan yararlanılamaması sonraki yıllarda istisnadan yararlanılmasına engel teşkil etmeyecektir.
Yıllık beyanname verilmesi durumunda, diğer serbest meslek kazançlarının beyanında olduğu gibi 193 sayılı GVK’nın 68 inci maddesinde sayılan mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olarak yapılan giderler, yıllık beyanname üzerinde indirim konusu yapılacaktır. Söz konusu giderlerin indirim konusu yapılabilmesi için 213 sayılı Vergi Usul Kanununda belirtilen belgelerle tevsik edilmesi şarttır. Yıllık beyanname verilmesi durumunda; şahıs sigorta primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, sponsorluk harcamaları ve engellilik indirimi ile anılan madde ve ilgili kanunlarında indirim konusu yapılabileceği düzenlenmiş olan bağış ve yardımlar gibi harcamaların da beyan edilen gelirden indirim konusu yapılması mümkün bulunmaktadır.
Örnek 1: Avukat olarak serbest meslek faaliyeti ile uğraşan mükellefin 2021 yılında elde ettiği serbest meslek kazancı, üç işverenden elde ettiği tevkifata tabi ücret gelirleri ile yazmış olduğu kitabın basımı nedeniyle yayınevi tarafından tevkifata tabi olarak elde ettiği telif kazancı bilgileri aşağıdaki gibidir.
|
Serbest meslek kazancı |
400.000 TL |
|
Telif kazancı tutarı (GVK 94. mad. tevkifatlı) |
50.000 TL |
|
1. İşverenden alınan ücret geliri (tevkifatlı) |
100.000 TL |
|
2. İşverenden alınan ücret geliri (tevkifatlı) |
80.000 TL |
|
3. İşveren alınan ücret geliri (yurtdışından tevkifatsız) |
50.000 TL |
|
Vergiye tabi gelir (matrah) |
630.000 TL |
Ödevli serbest meslek kazancı nedeniyle mutlaka yıllık gelir vergisi beyannamesi verecektir. Birden fazla işverenden elde etmiş olduğu ücret geliri tutarı 2021 yılı beyanname verme sınırı olan 53.000 TL’yi aştığı için ücret gelirlerini de yıllık beyannameye dahil edecektir. Ödevlinin kitap yazma faaliyetinden dolayı elde ettiği 50.000 TL tevkifata tabi telif kazancı tutarı gelir vergisinden istisna olup, 2021 yılı beyanname verme sınırının altında kaldığından yıllık beyannameye dahil edilmeyecektir.
Konu hakkında 311 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde yer alan örneklerin 2021 yılına göre revize edilmiş hali şöyledir.
Örnek 2: Ressam (A), 2021 yılında (B) Belediyesine sattığı resimler karşılığında 240.000 TL kazanç elde etmiştir. (B) Belediyesi tarafından Ressam (A)’ya yapılan ödeme üzerinden 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca %17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır.
Ressam (A)’nın, yaptığı resimler 5846 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kayıt-tescil edilmiştir. Ressam (A)’nın yaptığı resimler karşılığı elde ettiği 240.000 TL’lik kazanç, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşmadığından gelir vergisinden istisna edilecek ve yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilmeyecektir. Tevkif suretiyle kesilen vergi nihai vergi olacaktır.
Diğer taraftan, Ressam (A)’nın 400.000 TL tevkifata tabi işyeri kira gelirinin bulunması halinde, bu kira geliri, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 53.000 TL) aştığından yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edilecektir. Ancak, bu durumda da istisna kapsamındaki 240.000 TL’lik telif kazancı beyannameye dahil edilmeyecektir.
Örnek 3: Bay (C), bir televizyon kanalında haftalık olarak yayınlanan bir dizinin senaryo yazarlığı karşılığında, 2021 yılında 750.000 TL kazanç elde etmiştir. Bay (C)’ye yapılan ödemeler üzerinden 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca %17 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır. Bay (C)’nin yazdığı senaryo, 5846 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kayıt-tescil edilmiştir. Bay (C)’nin yazdığı senaryo karşılığı elde ettiği 750.000 TL’lik kazanç, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aştığından, Bay (C) gelir vergisi istisnasından yararlanamayacak ve bu kazancını yıllık gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecektir. Tevkif suretiyle ödenen vergiler beyanname üzerinde hesaplanan vergiden mahsup edilebilecektir.
Diğer taraftan, Bay (C)’nin 50.000 TL tevkifata tabi işyeri kira gelirinin bulunması halinde, 50.000 TL işyeri kira geliri, 193 sayılı Kanunun 103 üncü maddesindeki tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 53.000 TL) aşmamasına rağmen, beyan edilecek serbest meslek kazancı ile birlikte söz konusu beyanname verme sınırı aşıldığından kira geliri de beyan edilecektir.
Örnek 4: Söz ve beste çalışmaları yapan Bayan (D), 2021 yılında muhtelif tarihlerde (E) A.Ş.’ye sattığı besteler karşılığında 800.000 TL hasılat elde etmiştir. (E) A.Ş. tarafından, Bayan (D)’ye yapılan söz konusu ödemeler üzerinden, 193 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi uyarınca %17 oranında (136.000 TL) gelir vergisi tevkifatı yapılmıştır. Bayan (D)’nin, bu faaliyeti ile ilgili olarak yapmış olduğu ve tevsik edebildiği giderlerinin toplamı 70.000 TL’dir. Bayan (D)’nin, 50.000 TL eğitim/sağlık harcaması da bulunmaktadır.
Bayan (D)’nin, yaptığı beste çalışmaları 5846 sayılı Kanun hükümlerine göre Kültür ve Turizm Bakanlığınca eser olarak kayıt-tescil edilmiştir. Bayan (D)’nin, yaptığı beste çalışmaları her ne kadar 18 inci maddede sayılan eserler kapsamında değerlendirilse de elde ettiği kazanç yılsonu itibarıyla (800.000-70.000=) 730.000 TL, GVK’nın 103 üncü maddede yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aştığından söz konusu istisnadan faydalanılması mümkün bulunmamaktadır. Buna göre, Bayan (D)’nin yıllık beyanı aşağıdaki gibi olacaktır.
|
Gayrisafi hasılat toplamı |
800.000 TL |
|
İndirilecek giderler toplamı |
70.000 TL |
|
Beyan edilecek serbest meslek kazancı (800.000-70.000=) |
730.000 TL |
|
Eğitim-sağlık harcaması |
50.000 TL |
|
Vergiye tabi gelir (Matrah) (730.000-50.000=) |
680.000 TL |
|
Hesaplanan gelir vergisi (%15-20-27-35-40) |
224.190 TL |
|
Mahsup edilecek gelir vergisi |
136.000 TL |
|
Ödenecek gelir vergisi (224.190-136.000=) |
88.190 TL |
Örnek 5: Heykeltraş Bay (F), faaliyetini icra etmek için bir atölye kiralamıştır. Ayrıca yanında bir işçi çalıştırmakta olup, yaptığı heykeller karşılığında 193 sayılı Kanunun 18 inci maddesi kapsamında 2021 yılında 750.000 TL kazanç elde etmiştir. Bay (F)’nin 2021 yılında elde ettiği kazancın, aynı Kanunun 103 üncü maddesinde yazılı tarifenin dördüncü gelir diliminde yer alan tutarı (2021 yılı için 650.000 TL) aşması nedeniyle istisnadan faydalanılamayacak ve bu kazançlar yıllık gelir vergisi beyannamesiyle beyan edilecektir.
Yukarıda yer alan örneklerde yer alan kişilerin kadrolu olarak kamu veya özel sektörde bir işverene bağlı bir şekilde işverenin emir ve talimatları doğrultusunda çalışması durumunda, kişinin yapmış olduğu eserleri üretmesi karşılığında işverenlerinden bu faaliyetleri karşılığında aldıkları bedel ücret olarak vergi tevkifatına tabi tutulacaktır.
3. 2021 YILI GELİRLERİNE UYGULANACAK VERGİ TARİFESİ
Gelir Vergisi Kanunu’nun 103 üncü maddesine göre; 2021 yılında elde edilen ve Mart/2022’de yıllık beyanname ile beyan edilecek gelirlere aşağıda yer alan vergi tarifesi uygulanarak gelir vergisi hesaplanacaktır. Diğer taraftan, 2022 yılı gelirlerinin vergilendirilmesinde esas alınacak vergi tarifesi 317 seri no.lu Gelir Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiş bulunmaktadır.
|
Gelir vergisine tabi gelirler; |
|
|
24.000 TL'ye kadar |
% 15 |
|
53.000 TL'nin 24.000 TL'si için 3.600 TL, fazlası |
% 20 |
|
130.000 TL'nin 53.000 TL'si için 9.400 TL (ücret gelirlerinde 190.000 TL'nin 53.000 TL'si için 9.400 TL), fazlası |
% 27 |
|
650.000 TL'nin 130.000 TL'si için 30.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL'nin 190.000 TL'si için 46.390 TL), fazlası |
% 35 |
|
650.000 TL'den fazlasının 650.000 TL'si için 212.190 TL (ücret gelirlerinde 650.000 TL'den fazlasının 650.000 TL'si için 207.390 TL), fazlası |
% 40 |
|
oranında vergilendirilir. |
|
SONUÇ
193 sayılı GVK’nın 18 inci maddesi kapsamında elde edilen telif hakkı ve ihtira beratı kazançlarının devamlı veya arızi olarak elde edilmesi istisnanın uygulanmasına engel teşkil etmeyecektir. Serbest meslek kazançlarında telif kazançları ve ihtira beratlarında istisnayı düzenleyen GVK’nın 18. maddesinde 7194 sayılı Kanunla yapılan değişiklik sonrasında yıllık olarak belirlenen tutarı aşan kazançlar için yıllık beyanname verilmesi gerekmektedir. Buna göre, 2021 yılında yıllık olarak 650 bin lirayı aşan (2022 yılı için 880.000 TL) telif hakkı ve ihtira beratı kazançları için kişiler istisnadan yararlanılamayacak ve kazancı elde eden kişiler yıllık beyanname verecektir.
İstisna kapsamında kazanç elde eden bir kişinin, istisnadan yararlanıp yararlanamayacağı yıllık olarak belirlenen kazanç sınırına göre yıllık bazda tespit edilecektir. 2021 yılı için belirlenen 650 bin lirayı geçmesi nedeniyle istisnadan yararlanamayan bir kişinin Mart/2022’de yıllık beyanname veren bir kişinin; 2022 yılındaki telif kazancının belirlenen sınır olan 880 bin lirayı aşmaması durumunda istisnadan yararlanabilecek ve Mart/2023’de yıllık beyanname vermeyecektir.
Telif ve ihtira beratı kazanç istisnası kapsamında olup 2021 yılı için 650.000 TL’yi aşmayan kazançlar gelir vergisinden istisna olup bu kazançlar için yıllık gelir vergisi beyannamesi verilmeyecek, diğer gelirler dolayısıyla beyanname verilmesi halinde de bu kazançlar beyannameye dahil edilmeyecektir. Bu durumda, bu kazançlar üzerinden tevkif suretiyle ödenen vergiler nihai vergi olacaktır. Telif ve ihtira beratı kazanç istisnasında, yıllık olarak belirlenen sınırın aşılması nedeniyle kişilerin yıllık beyanname vermesi halinde, 2021 yılı içinde 650 bin TL’ye kadar olan kazanç üzerinden yıl içinde yapılan %17 oranındaki tevkifat tutarı yıllık beyannameden mahsup edilebilecektir. 2021 yılı kazançlarına ilişkin olarak Defter-Beyan Sisteminden verilecek yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinin 2022 yılı Mart ve Temmuz aylarında iki eşit taksitte ödenmesi gerekmektedir.
NAZALI VERGI & HUKUK